گلچین ضرب المثل های فرانسویR S T U V
Renard qui dort la matinée, n’a pas la langue emplumée
The fox that sleeps in the morning has not his tongue feathered
صبحدم روبه اگر خواب رود
کی زبانش به پر آغشته شود
Ressembler aux bahutiers, qui font plus de bruit que de besogne
Like box-makers, more noise than work
مثل جعبه سازان، بیش تر سروصدا تا کار
Rien n’a qui assez n’a
He has nothing who has not enough
او که به اندازۀ کافی ندارد هیچ ندارد
Rien n’arrive pour rien
Nothing happens for nothing
هیچ اتفاقی برای هیچ نمی افتد
Rien ne pèse tant qu’un secret
Nothing is so burthensome as a secret
هیچ چیزی همچنان رازی توانفرسا و سنگین نیست
Rien ne ressemble plus à un honnête homme qu’un fripon
Nothing is more like an honest man than a rogue
هیچ چیزی مثل او که ناکسی است
مثل یک فرد شرافتمند نیست
Rien ne se donne si libéralement que les conseils
Nothing is so liberally given as advice
هیچ چیزی همچون یک پند سخاوتمندانه داده نمی شود
Rien n’est bon comme le fruit défendu
Nothing so good as forbidden fruit
چیزی شبیه میوۀ ممنوعه خوب نیست
Rien ne vaut poulain s’il ne rompt son lien
A colt is good for nothing if it does not break its halter
کره اسبی که افسارش را پاره نکند به هیچ دردی نمی خورد
Rien ne vieillit plus vite qu’un bienfait
Nothing grows old sooner than a kindness
هیچ چیزی زودتر از یک لطف پیر نمی شود
Rira bien qui rira le dernier
He’ll laugh well that laughs longest
او که طولانی بخندد خوب می خندد
Sans pain, sans vin, amour n’est rien
Without bread and wine even love will pine
بی نان و شراب عشق هم زار و نحیف می شود
Sauter de la poële sur la braise
To jump out of the frying pan into the fire
از ماهیتابه توی آتش پریدن
Secret de deux, secret de Dieu; secret de trois, secret de tous
The secret of two is God’s secret, the secret of three is everybody’s secret
راز دو نفر راز خدای یکتاست
راز سه نفر راز تمام دنیاست
Se jeter dans l’eau de peur de la pluie
To jump into the water for fear of the rain
از وحشت باران در آب پریدن
Selon le vent la voile
As the wind so the sail
باد از هر سو که آید بادبان رو سوی اوست
Si ce n’était le si et mais, nous serions tous riches à jamais
Were it not for “if” and “but,” we should all be rich for ever
اما و اگر چنانچه در کار نبود
ما تا ابدیت همه دارا بودیم
Si c’était un loup, il vous sauterait au cou
Were it a wolf it would spring at your throat
اگر یک گرگ بود، روی گلویت می پرید
Si enfer n’est plein, jamais n’y aura d’avocat sauvé
Unless hell is full no lawyer will ever be saved
جز در صورتی که جهنم پر شده باشد هیچ وکیلی رستگار نمی شود
Si jeunesse savait! si vieillesse pouvait!
If youth knew! if age could!
اگر جوانی می دانست، اگر پیری می توانست
S’il ne tient qu’à jurer, la vache est à nous
If it only depends on swearing, the cow is ours
گر به سوگند ربط دارد و بس
گاو قطعاً از آن ما باشد
Si souhaits fussent vrais, pastoureaux rois seraient
If wishes were true, shepherds would be kings
چنانچه آرزوها راست بودند
شبانان پادشاهی می نمودند
Si tu as la tête de beurre, ne te fais pas boulanger
If your head is made of butter, don’t be a baker
اگر کله ات از کره ساخته شده، نانوا نشو
Si tu ne le peux dire, si le monstre au doigt
If you cannot say it, point to it with your finger
اگر نمی توانی آن را بگویی، با انگشتت به آن اشاره کن
Sois vraiment ce que tu veux qu’on te croie
Be truly what thou wouldst be thought to be
بشو آن گونه انسانی که خواهی
تو را آن گونه انسانی بدانند
Songes sont mensonges
Dreams are lies
رؤیاها دروغ اند
Soubs ombre d’asne entre chien en moulin
The dog gets into the mill under cover of the ass
سگ در پوشش خر وارد آسیاب می شود
Soupçon est d’amitié poison
Suspicion is the poison of friendship
سوءظن سم دوستی است
Souris qui n’a qu’un trou est bientôt prise
The mouse that has but one hole is soon caught
موش یک سوراخه فوری گیر می افتد
Souvent les railleurs sont raillés
The biter is often bit
نیش زن را غالباً نیشی زنند
Suivez la rivière et vous gagnerez la mer
Follow the river and you will reach the sea
در پی رود برو تا که به دریا برسی
Surement va qui n’a rien
He goes safely who has nothing
هرکسی چیزی ندارد امن و ایمن می رود
Sur un ”oeuf pond la poule un ”oeuf
Upon an egg the hen lays an egg
مرغ بر تخمی نهد تخمی دگر
Tant doit-on le chien blandir qu’on ait la voie passée
One must talk soothingly to the dog until one has passed him
با سگی باید به نرمی حرف زد
تا زمانی کز کنارش رد شوی
Tant va la cruche à l’eau qu’à la fin elle se brise
The pitcher goes often to the well and gets broken at last
کوزه آن قدر به سوی چاه می رود که آخرش می شکند
Tant vaut l’homme, tant vaut sa terre
As the man is worth his land is worth
قیمت مرد هرقدَر باشد
قیمت ملک او همان قدر است
Tard donner, c’est refuser
To give tardily is to refuse
دیر دادن ندادن است
Tel a du pain qui n’a plus de dents
Some have bread who have no teeth left
بعضی از خلق خدا بانان اند
که دگر یکسره بی دندان اند
Tel croit se chauffer qui se brûle
Some who mean only to warm, burn themselves
بعضی ها که فقط می خواهند خود را گرم کنند، خود را می سوزانند
Tel cuide avoir fait qui commence
Some think they have done when they are only beginning
بعضی ها خیال می کنند تمام کرده اند، وقتی تازه شروع کرده اند
Tel maître, tel valet
Like master, like man
نوکر به اربابش شبیه است
Tel menace, qui a peur
A man may threaten yet be afraid
یک آدم ممکن است تهدید کند و در عین حال بترسد
Tel menace, qui est battu
The threatener sometimes gets a beating
گاهی فرد تهدیدکننده کتکی نوش جان می کند
Tel qui rit vendredi, dimanche pleurera
He that laughs on Friday may cry on Sunday
ای بسا جمعه که می خندد مرد
روز یکشنبه فغان خواهد کرد
Tel vend, qui ne livre pas
Some sell and don’t deliver
بعضی ها می فروشند و تحویل نمی دهند
Tendresse maternelle toujours se renouvelle
Mother’s love is ever in its spring
عشق یک مادر همیشه تازه است
Tête de fou ne blanchit jamais
A fool’s head never whitens
موی یک احمق هرگز سفید نمی شود
Tôt gagné, tôt gaspillé
Soon gained, soon squandered
آنچه فوری به دست می آید
به هدر می رود، نمی پاید
Toujours amoureux, jamais marié
Always in love, never married
زن نمی گیرد او که معمولاً
عاشق این زن است یا آن زن
Toujours ne frappe-t-on pas ce à quoy l’on vise
One does not always hit what one aims at
آدم همیشه هر چیزی را که هدف گرفته نمی زند
Toujours pêche qui en prend un
He fishes on who catches one
هرکسی ماهی بگیرد یک عدد
صید ماهی را ادامه می دهد
Toujours truye songe bran
A sow is always dreaming of bran
خوک خواب سبوس می بیند
Tout ce qui branle ne tombe pas
تا این جای وبلاگ، بخش ضرب المثل های انگلیسی به طور کامل گذاشته شد؛ هم متن کامل کتاب فرهنگ ضرب المثل های انگلیسی، هم بخش ضرب المثل های موضوعی انگلیسی و هم بخش گلچین ضرب المثل های انگلیسی. آنچه از این پس می آید بخش ضرب المثل های فرانسوی است. متن کامل کتاب گلچین ضرب المثل های فرانسوی را در هفت بخش در این جا خواهم گذاشت.
مهدی
15 شهریور 1398
گلچین ضرب المثل های انگلیسی
بخش 50
توضیح: هرکجا که در انتهای یک ضرب المثل و داخل پرانتز نام زبان دیگری آمده، منظور این است که این ضرب المثل از آن زبان وارد زبان انگلیسی شده است.
Women must have their wills.
تا ن یک چیز را طالب شوند
واجب است آن چیز را صاحب شوند.
If all men say that thou art an ass, then bray.
اگر همه به تو گفتند خر، بگو عرعر.
Take care of an ox before, an ass behind, and a monk on all sides.
از سه مکان: از جلوی گاو نر
قسمت پشت سر پاهای خر
وز همۀ دوروبر راهبی
الحذر و الحذر و الحذر.
Priests love pretty wenches.
کشیشان دخترک های هلو را دوست می دارند.
A poor wedding is a prologue to misery.
فقیرانه وقتی عروسی به پاست
سرآغاز بدبختی زوج هاست.
You don’t shit where you eat.
در آن مکان که غذا می خوری نمی رینی.
The love of a woman in the evening is good, in the morning spoiled.
عشق یک زن سرشب ها خوب است
صبح گندیده و نامطلوب است.
The husband is always the last to know.
آخرین فردی که می فهمد همیشه شوهر است.
Never draw your dirk when a dunt will do.
اگر یک مشت کافی بود، دیگر
تو هرگز خنجرت را درنیاور.
Hang saving, let’s be merry.
گور بابای پس انداز، بیا خوش باشیم.
Three things are not to be trusted: a cow’s horn, a dog’s tooth, and a horse’s hoof.
شاخ گاوی و سم اسبی و دندان سگی است
که بر آنان ابداً اطمینان جایز نیست.
A beggar’s scrip is never filled.
کیسۀ مرد گدا پرشدنی نیست که نیست.
Better foolish by all than wise by yourself.
گر همه فکر کنند ابله و خنگی بهتر
زان که خود فکر کنی عقلی داری در سر.
Priests and doves, make foul houses.
کبوتران و کشیشان به خانه گند زنند.
The camel going to seek horns lost his ears.
شتر در پی شاخ راه اوفتاد
دو تا گوش خود را هم از دست داد. (لاتین)
Wine makes old wives wenches.
باده عیال پیر را دخترکی هلو کند.
A buxom widow must be either married, buried, or shut up in a convent.
یک زن بیوۀ شاداب و تپل
یا بباید که به شوهر برود
یا که در قبر بخوابانندش
یا که در صومعه ای حبس شود. (اسپانیولی)
The tailor’s wife is worst clad.
رخت زن یک خیاط بی ریخت ترین رخت است.
Fiddlers, dogs and flies, come to the feast uncalled.
مگس ها و سگان و مطربان اند
که سوی جشن بی دعوت روان اند.
Ask the vintner if the wine be good.
از ساقی اش بپرس که می خوب یا بد است.
No joy without annoy.
هرکجا شادی بسیاری هست
در دلش رنجش و آزاری هست.
It is ill stealing from a thief.
ی از ی بدی است.
A shored tree stands long.
درختی که آن را هرس کرده اند
به پای ایستد سال ها سربلند.
The devil dances in an empty pocket.
درون جیب خالی حضرت ابلیس می رقصد.
There is but one shrew in the world, and every man thinks he hath her.
در کل جهان یک زن رذل و بدخوست
هر مرد خیال می کند صاحب اوست.
Keep your purse and your mouth close.
جیب و دهان را همیشه بسته نگه دار.
There is one good wife in the country, and every man thinks he hath her.
در کشور ما یک زن خوب و نیت
هر مرد خیال می کند صاحب اوست.
An ass is but an ass, though laden with gold.
خر اگر بار طلا هم ببره، باز خره.
A little house well fill’d,
A little land well till’d,
And a little wife well will’d.
خانه ای کوچک و از هرچه بخواهی لبریز
تکه ای مزرعۀ کاشتۀ حاصلخیز
همسری کوچک و مطلوب دل و شورانگیز.
The postern door makes thief and whore.
درب مخفی خانه و می سازد.
He that runs in the dark may well stumble.
چون که در تاریکی انسان می دود
بی گمان افتان و خیزان می دود.
Every ass is pleased with his bray.
هر خری با عرعر خود عالمی دارد.
Fair and softly as lawyers go to heaven.
به نرمی و آهسته و دلپسند
چنان که وکیلان به جنت روند.
At every dog’s bark seem no to awake.
نباید با صدای واغ واغ هر سگی بیدار شد.
Prate is but prate; ’tis money buys land.
حرف های چرت چرت اند و همین
پول می باشد خریدار زمین.
Once a drunkard, always a drunkard.
یکباره مست و پاتیل، همواره مست و پاتیل.
A prophet is not without honour save in his own country.
هیچ پیغمبری ذلیل نشد
جز که در زادگاه و موطن خود. (لاتین)
Every man hath a fool in his sleeve.
ابلهی در آستین هرکسی است.
There is only one pretty child in the world, and every mother has it.
در جهان یک بچه ناز و ماهروست
این وسط هر مادری مامان اوست.
When ale is in, wit is out.
آبجو که تو باشد عقل و هوش بیرون است.
Poets are born, but orators are trained.
متولد شوند شاعرها
خطبا را بپرورند اما. (لاتین)
The war is not done so long as my enemy lives.
تا زنده است دشمن من جنگ باقی است.
As the twig is bent the tree’s inclined.
نهال رو به هر آن سمت خم شود
درخت رو به همان سمت می رود.
Do not make yourself a mouse, or the cat will eat you.
خویش را موش نکن، گربه تو را خواهد خورد.
A bleating sheep loses a bite.
لقمه ای این وسط ضرر کرده
گوسفندی که وقت صرف غذا
از خودش بع بعی درآورده.
The enemy of my enemy, is my friend.
دشمن دشمن من دوستم است.
Fine words butter no parsnips.
واژه های خوش و مقبول پسند
زردکی را کره مالی نکنند.
He that is down, down with him.
بره گم شه کسی که بدبخته.
مشخصات
گلچین ضرب المثل های انگلیسی
بخش 49
Tell a woman she’s a beauty, and the devil will tell her so ten times.
در گوش زنی بخوان که هستی زیبا
تا بعد تو نیز شخص شیطان رجیم
ده بار دگر به وی بگوید این را.
It is never too late to grow wise.
برای عاقل شدن هیچ زمان دیر نیست.
Learned fools exceed all fools.
دسته ای از ابلهان که فاضل و دانشورند
از تمام ابلهان این جهان ابله ترند.
Zeal without knowledge is fire without light.
شوق بی دانش و فهم آتش بی نور است.
He that hath done ill once will do it again.
چو یک بار مردی شرارت کند
به تکرار آن کار عادت کند.
Covet nothing over much.
به هیچ چیز زیادی طمع نکن.
Young men think old men fools, and old men know young men to be so.
جوانان در خیال خویش پیران را ببو دانند
ولی دانند پیران که ببو قطعاً جوانان اند.
Do good, if you expect to receive it.
چو خواهی نکویی ببینی نکویی بکن.
When the hen has laid an egg she cackles.
همین که مرغ تخمی می گذارد
صدای قدقد از خود درمی آرد.
Cross the stream where it is ebbest.
رد شو تو ز کم عمق ترین قسمت رود.
You cackle often, but never lay an egg.
زیادی قدقد از خود درمی آری
ولی حاشا که تخمی هم بذاری.
Long looked for comes at last.
هر چیز که انتظار آن را بکشی بالأخره می آید.
It is hard to sit in Rome and strive against the Pope.
سخت است که در رم بنشیند یک مرد
با حضرت پاپ هم درآید به نبرد.
Better a good dinner than a fine coat.
یک شام خوب از یک کت زیبا سر است. (فرانسوی)
Trust not tow with firebrands, nor a woman with men.
بر دو چیز اصلاً نباید کرد اطمینان
نه به الیاف کتان و اخگر سوزان
نه به یک زن در کنار دسته ای مردان. (پرتغالی)
An ounce of discretion is better than a pound of wit.
یک نخود بینش ز خرواری ذکاوت بهتر است.
He cries wine and sells vinegar.
پشت هم جار می زند که شراب
می فروشد به جاش سرکه جناب.
A good thing is soon snatched up.
چیز خوب را سریع قاپ می زنند.
Flowers are the pledges of fruit.
در باغ شکوفه های دلبند
بیعانۀ میوه های باغ اند.
Good words never filled a sack.
حرف های خوب هرگز گونی ای را پر نکردند.
You don’t get something for nothing.
هیچ چیزی در ازای هیچ چیز
گیر یک آدم نمی آید عزیز.
Savings are the first gain.
پس اندازها اولین صرفه اند.
He that tells all he knows will also tell what he does not know.
مرد وقتی که بر زبان راند
همۀ آنچه را که می داند
همچنین آشکار گرداند
همۀ آنچه را نمی داند.
Neither borrow nor flatter.
نه قرض و نسیه بگیر و نه چاپلوسی کن.
Beware of Had I known this before.
از این «از قبل می دانستم ای کاش»
بپرهیز و به کلی برحذر باش.
It is more easy to praise poverty than to bear it.
ستایش کردن فقر از تحمل کردنش آسان تر است.
A good wife makes a good husband.
زن اگر هست یک زن نیکو
می کند شوی خویش را نیک او.
Poor folk have few kindred.
خویش و فامیل فقیران اندک است.
Keep well with your neighbours, whether right or wrong.
گر درست و گر غلط باشد، تو باز
با دروهمسایه های خود بساز. (آلمانی)
Money makes friends enemies.
دوستان را پول دشمن می کند.
You praise the wine before you taste of the grape.
نچشیده هنوز از انگور
می ستایی شراب را پرشور.
A beggar’s purse is bottomless.
جیب های یک گدا بی انتهاست.
The devil was sick, the devil a monk would be;
The devil grew well, the devil a monk was he.
یک زمان شیطان زد و بیمار شد
راهبی شاید که باشد آن لعین
بعد از آن هم حال شیطان خوب شد
راهبی بوده ست شیطان پیش از این.
Every one is kin to the rich man.
همه فامیل مرد پولدارند. (ایتالیایی)
Let another’s shipwreck be your sea-mark.
چنانچه غرق در آب است کشتی دگران
بهل نشانۀ دریایی تو باشد آن.
Never cry “Stinking fish”.
ابداً داد نزن «ماهی بوگندو».
He that respects not is not respected.
ننهد احترام اگر یارو
احترامی نمی نهند به او.
Every sin brings its punishment with it.
هر گنه تاوان خود را با خودش می آورد.
He who would enjoy his friend’s dinner should not look into the kitchen.
هرکسی مایل است ناهارِ
دوستش را به لذتی بچشد
قبل صرف غذا نباید در
آشپزخانه اش سرک بکشد.
It is not lost that a friend gets.
از دست نرفت آنچه به یک دوست رسید.
He that is once born, once must die.
آدمی که متولد شده است او یک بار
نیز یک بار بباید که بمیرد ناچار.
He is a fool who makes his doctor his heir.
کسی که دکترش را وارث خود می کند خنگ است. (لاتین)
Lawyers’ houses are built on the heads of fools.
بر سر دسته ای از احمق ها
خانۀ هر وکیل گشته بنا.
The only free cheese is in the mouse trap.
پنیر مفت و مجانی فقط توی تله موش است. (روسی)
He that sows nothing plants thistles.
هرکسی هیچ نکارد
کنگر خر عمل آرد.
He seeks wool on an ass.
بر تن خر پشم می جورد.
Success has many fathers, while failure is an orphan.
پیروزی و فتح را پدر بسیار است
حال آن که همیشه یک یتیم است شکست. (فرانسوی)
A loving man will be a jealous man.
مرد عاشق حسود خواهد شد.
Soft words hurt not the mouth.
کجا واژه های خوش و دلپسند
مشخصات
گلچین ضرب المثل های انگلیسی
بخش 48
There is no family but there’s a whore or a knave of it.
یک خانواده نیست به سرتاسر جهان
یک یا که رذل نیاید برون از آن.
Lips, however rosy, must be fed.
لب دلدار اگرچند که همرنگ گل سرخ بُود، باز غذا می خواهد.
Better be killed by robbers than by the kick of an ass.
آدمی کشتۀ ان ستمگر بشود
به از آنی که شهید لگد خر بشود. (پرتغالی)
The fatter the flea, the leaner the dog.
هرقدَر کک چاق تر، سگ درعوض لاغرتر است. (آلمانی)
He that marries a widow and three children marries four thieves.
مرد وقتی که ازدواج کند
با زنی بیوه و سه بچۀ او
عملاً با چهار تا سارق
وصلتی کرده است این یارو.
The fool saith, who would have thought it?
بی عقل چنین گوید: «کی فکرشو می کرد؟»
The greatest step is that out of doors.
برون در که قدم می نهی به گام نخست
همان بلندترین گام زندگانی توست.
Pride goes before, and shame follows after.
غرور از جلو می رود، شرم هم در پی اش.
It is better to deal with a whole fool than half a fool.
گیر فرد کاملاً خنگ و خری افتی اگر
به که گیر فردی افتی نیمه عاقل ـ نیمه خر.
I hate fetters though they be of gold.
من از زنجیر بیزارم، اگرچه از طلا باشد.
Fair words make a fool fain.
حرف های دلفریب و دلپسند
مایۀ خرسندی احمق شوند.
As proud as Lucifer and as poor as Job.
به خودپسندی ابلیس و بی نوایی ایوب.
There is more hope of a fool than of him that is wise in his own eyes.
بر خل امید بیش تری می توان که بست
تا آن کسی که از نظر خویش عاقل است.
Better pay the butcher than the doctor.
به که پولت را به قصابی دهی تا دکتری.
Discreet women have neither eyes nor ears.
ن محتاط و به هوش
نه چشم دارند و نه گوش.
A good name is better than riches.
نام نیک از مال و ثروت بهتر است.
Women, wealth, and wine have each two qualities, a good and a bad.
ن و باده و ثروت دو ویژگی دارند
یکیش جنبۀ خوب و یکیش جنبۀ گند.
A useful trade is a mine of gold.
یک حرفۀ مفید یک معدن طلاست.
Women, priests, and poultry never have enough.
کشیشان و ن و مرغ ها را
ز چیزی سیرمونی نیست گویا.
Give and spend, and god will send.
ببخش و خرج کن؛ زیرا خدا روزی رسان باشد.
He that serves well need not be afraid to ask his wages.
کسی که پسندیده خدمت کند
نباید بترسد اگر درعوض
تقاضای یک مزد و اجرت کند.
Death keeps no calendar.
مرگ تقویمی به همراهش ندارد.
A woman may be ever so old, if she takes fire she will jump.
هر زنی هرقدر هم که سالخورد و پیر شد
هر زمان آتش بگیرد می پرد از جای خود. (دانمارکی)
One sheep follows another.
هر گوسفندی در پی آن دیگری است.
Who meddleth in all things may shoe the gosling.
گر فضولی بکند توی هر کار آقا
ای بسا نعل کند جوجۀ غازی را.
Wine is old men’s milk.
شراب شیر پیرمردهاست.
When war begins hell opens.
جنگ هر وقت که آغاز شود
دوزخ البته درش باز شود.
The more prudish the more sinful.
هرکه پرگناه تر است ظاهرالصلاح تر است.
Heaven and earth fight in vain against a fool.
علیه او که یک خنگ مشنگ است
زمین و آسمان بی خود به جنگ است.
A man is known by the company he keeps.
مرد را از روی جمع دوستانش می شناسند.
He is no small knave who knows a great one.
نابکار کوچکی آن مرد نیست
کو بداند نابکار گنده کیست.
It is better the child should cry than the father.
گریۀ بچه به از گریۀ بابای وی است.
He that will not be saved needs no preacher.
رستگاری را اگر فردی نخواست
بی نیاز از وعظ کردن های ماست.
Every man slams the fat sow’s arse.
درِ خوک پروار بزند هر آن که آید.
The best things come in small packages.
آن چیزها که بهترینِ چیزهایند
همواره اندر جعبه های کوچک آیند.
Weigh right, and sell dear.
به درستی بکش، گران بفروش.
It is better to light a candle than curse the darkness.
به که شمعی برفروزی و نهی
تا که دشنامی به تاریکی دهی.
Not even Hercules could contend against two.
هرکول هم حریف دو آدم نمی شده. (یونانی)
A silver key can open an iron lock.
یک کلید نقره ای وقتی که می آید
قفل سخت آهنین را نیز بگشاید.
Into every life a little rain must fall.
نرمه بارانی سر هر زندگی باید ببارد.
To forget a wrong is the best revenge.
بدی را فراموش کردن بجاست
که گویی بهین انتقام شماست.
Thou wilt get no more of the cat, but the skin.
چیزی از یک گربه غیر از پوستش گیرت نمی آید.
He that will steal a pin will steal a better thing.
او که راحت سوزنی کش می رود
چیزی بهتر از آن می شود.
You have a face to God, and another to the devil.
چهره ای رو به خدا داری و یک چهره به سوی ابلیس.
He that will steal an egg will steal an ox.
آن کسی که می تواند تخم مرغی کش رود
دارد استعداد این که سارق گاوی شود.
Half a tale is enough to a wise man.
نیمی از یک داستان از بهر عاقل کافی است.
He that pities another remembers himself.
برای دیگری آن کس که دل بسوزاند
به یاد خویشتن افتاده و نمی داند.
Children and fools speak the truth.
بچه ها و احمق ها حرف راست می گویند.
Hasty climbers have sudden falls.
هرکسی یک هویی صعود نمود
سرنوشتش سقوط فوری بود.
A fool may give a wise man counsel.
عاقلی را ابلهی شاید که اندرزی دهد. (یونانی)
گلچین ضرب المثل های انگلیسی
بخش 47
A maid that laughs is half taken.
دختری که می خندد توی روی تو سرمست
یعنی این که شل شده و نیمی از مخش زده است.
Health is better than wealth.
سلامت ز ثروت بسی خوش تر است.
The fox’s wiles will never enter the lion’s head.
نیرنگ و حقه های یکی روبه حقیر
حاشا که می رسند به فکر بلند شیر.
There is a remedy for everything but death.
به جز مرگ، هر چیز را چاره ای است. (لاتین)
Do not trust gifts or favors if they come from an enemy.
دل به هر لطفی و هر هدیه ای ای دوست، نبند
گر فرستاده ای از جانب دشمن باشند.
It is a sair dung bairn that dare not greet.
بچه ای که جرئت گریه ندارد، بد کتک خورده.
The wolf finds a reason for taking the lamb.
گرگ وقتی که بخواهد بره را با خود برد
می تواند تا برای آن دلیلی آورد.
Drunken folks often truth.
مست ها حرف راست می گویند.
Too much zeal spoils all.
شور و شوق زیاد و پرنیرو
همگان را تباه می کند او. (فرانسوی)
He who has drunk will drink.
هرکسی می خورده باشد باز هم می می خورد.
The wine in the bottle does not quench thirst.
شرابی اگر توی بطری بماند
کجا تشنگی را فرومی نشاند.
Keep good men company and you shall be of the number.
پی نیکان بگیر و نیکو شو.
What is new cannot be true.
هر زمان تازه است و نو یک چیز
نتواند درست باشد نیز.
Adversity tries friends.
بدبیاری دوستان را آزمایش می کند.
He that once deceives is ever suspected.
او که یک بار به فرد دگری زد ترفند
دیگر او را همه با دیدۀ شک می نگرند.
Every book is a friend.
هر کتابی یک رفیق است.
He that promises too much means nothing.
هرکسی وعده و قولش خیلی است
هیچ میلی به وفا در وی نیست.
A wild goose never laid a tame egg.
غاز وحشی تخم اهلی تاکنون نگذاشته.
He that riseth betimes hath something in his head.
از خواب کسی که زود سربردارد
چیزی طرف انگار که در سر دارد.
Better the foot slip than the tongue.
به که ما را پا بلغزد تا زبان.
He that will not be counselled cannot be helped.
آن کس که هیچ پند نخواهد ز کس شنود
هرگز نمی توان به چنین کس کمک نمود.
He needs must go that the devil drives.
او که شیطان راندش باید رود.
He that will not have peace, God gives him war.
خدا برای طرف جنگ می فرستد اگر
خیال صلح و صفایش نباشد اندر سر.
Old men are twice children.
پیرمردان کودک اندر کودک اند. (یونانی)
In a calm sea every man is a pilot.
چو دریاست آرام و بادی در او نیست
برای خودش هرکسی ناخدایی است.
Spare the rod and spoil the child.
ترکه را فروگذار و بچه را تباه کن.
The more you get, the more you want.
هرقدَر بیش تر به دست آری
باز هم بیش تر طمع داری.
A living ass is better than a dead lion.
خر زنده ز شیر مرده سر است.
Rich people are everywhere at home.
اغنیا در هرکجا هستند
در سرای خویش بنشستند. (آلمانی)
No longer foster, no longer friend.
ناهار و شام اگر که نباشد، رفیق نیست.
He loves me for little that hates me for naught.
بی دلیل از من اگر کینه گرفته، لابد
با دلیلی الکی عاشق من خواهد شد.
He that sends mouths sends meat.
همان که دهان می فرستد غذا می فرستد.
What is worth doing is worth doing well.
به انجامش اگر یک چیز ارزد
به خوب انجام دادن نیز ارزد.
Empty casks make the most noise.
خم های تهی صدایشان بیش تر است.
What one cannot, another can.
آنچه از دست یکی ساخته نیست
پیشۀ عادی فرد دگری است.
There is no little enemy.
چیزی به اسم دشمن کوچک نداریم.
Better the last smile than the first laughter.
آخرین لبخند کو بر لب نشست
از نخستین خندۀ ما خوش تر است.
Wishes never fill a sack.
حاش لله آرزوها گونی ای را پر کنند. (ایتالیایی)
He who does not bait his hook fishes in vain.
هرکه بر قلاب خود طعمه نبست
کار ماهیگیری اش بیهوده است.
A girl draws more than a rope.
دختری بیش از طنابی می کشد. (اسپانیولی)
Who knows not to swim goes to the bottom.
به ته آب می رود یارو
گر شنا را بلد نباشد او.
The end crowns the work.
پایان عمل بر سر او تاج نهد. (لاتین)
He that despiseth small things shall fall by little and little.
چیزهای خرد را هرکس که می دارد زبون
اندک اندک می کند پسرفت و گردد سرنگون.
Youth and age will never agree.
جوانی و پیری محال است با هم توافق کنند.
The finest shoe often hurts the foot.
کفش های شیک و ناز و دلپسند
اغلب اوقات پا را می زنند.
Morning is the time for study.
صبحدم موقع مطالعه است.
One day of a wise man is better than the whole life of a fool.
فقط یک روز عاقل هست برتر
ز یک عمر جناب اسکل خر.
There is a scabby sheep in every flock.
به هر گله ای گوسفند گری است.
Great pain and little gain make a man soon weary.
رنج بسیار و سود اندک و بد
آدمی را سریع خسته کند.
Fiddler’s fare; meat, drink, and money.
مزد یک مطرب: غذا، مشروب و پول.
The more danger, the more honour.
هرقدَر بیش تر خطر دارد
افتخاری بزرگ تر دارد.
مشخصات
گلچین ضرب المثل های انگلیسی
بخش 46
Women’s tongues are their swords, and they do not let them rust.
آنچه شمشیر ن است زبان است و ن
نتوانند که زنگار ببینند بر آن.
Do not put your cart before the horse.
گاری ات را جلوی اسب نبند. (لاتین)
Belles are not for the beaux.
دختران دلربا و دلپسند
قسمت خوشگل پسرها نیستند. (فرانسوی)
Life is what you make it.
زندگی آن چیزی است که خودت می سازی.
Nobody calls himself rogue.
حاش لله که یک آدم، به هر اندازه که بد
لقب رذل پدرسوخته بر خود بنهد.
The devil is not always at a poor man’s door.
ابلیس همیشه جلوی خانۀ یک مرد گدا نیست.
What is marriage, mother? Daughter, it is spinning, bearing children, and weeping.
مادر من، به من بگو که چه چیز
معنی ازدواج مرد و زن است؟
دخترم، ازدواج نخ ریسی
بچه زاییدن و گریستن است. (پرتغالی)
Do not cast your pearls before swine.
دانه های دُر خود را جلوی خوک نریز.
He that never climbed never fell.
او که در عمر خود نکرد صعود
هیچ موقع سقوط هم ننمود.
There is a devil in every berry of the grape.
در دل هر حبۀ انگور شیطانی است. (ترکی)
What may be done at any time will be done at no time.
آن کار که هر وقتی انجام توان دادن
حاشا که چنین کاری انجام شود اصلاً.
Sorrow will wear away in time.
ماتم زمان که می گذرد آب می رود.
Who more busy than he that hath least to do?
سر کی گرم تر از انسانی است
که به جز کار کمی او را نیست؟
It is better to be lucky than wise.
خوش شانس بودن به ز عاقل بودن است.
The world is a ladder for some to go up and some down.
جهان یک نردبان باشد به زیر پای آدم ها
که یک دسته از آن پایین روند و دسته ای بالا.
Hope is as cheap as despair.
امیدم همون قدر ارزونه که ناامیدی.
The most cunning are the first caught.
آن کسان کز همه مکارترند
از همه زودتر افتند به بند. (فرانسوی)
The wheel of time, and of fortune is still rolling.
چرخ زمان و چرخ بخت هنوز چرخ می زنند.
Never do evil that good may come of it.
مطلقاً شری نکن با این گمان
تا مگر خیری به دست آید از آن.
A full purse makes the mouth to speak.
یک کیسۀ پر هر دهانی را به گفتار آورد.
Better suffer ill than do ill.
طاقت و صبر در برابر شر
از به پا کردنش بسی خوش تر.
We shall lie all alike in our graves.
همه یک جور توی قبرمان خواهیم خوابید.
He that would eat the fruit must climb the tree.
هرکسی که میوه را طالب شود
از درختش باید او بالا رود.
The dead and the absent have no friends.
مردگان و غایبان را دوست نیست.
Words spoken in an evening the wind carrieth away.
عصرها هر چیزی انسان بر زبان می آورد
باد معمولاً به همراه خود آن را می برد.
Honour blossoms on the grave.
بر گور شکوفه می کند عز و شرف.
You are never too old to change your ways.
تو هرگز نیستی آن قدرها پیر
که پنداری شده آن قدرها دیر
که دیگر عاجزی و ناتوانی
ز تغییر مسیر زندگانی.
The more prudish the more unchaste.
هرکه بوالهوس تر است خشکه مقدس تر است.
You know good manners, but you use but few.
ادب و تربیت بلد هستی
ولی آن را به کار کم بستی.
He is wise who can make a friend of a foe.
او که دشمن را تواند کرد دوست، عاقل اوست.
You may know by a handful the whole sack.
فقط با مشتی از آن می توانی
درون کل گونی را بدانی.
He that has no enemies has no friends.
هرکسی دشمن ندارد، دوستی اصلاً ندارد.
He who swells in prosperity will shrink in adversity.
وقت سعادت او که پر از باد می شود
در موقع مصیبت خود آب می رود.
Gluttony kills more than the sword.
پرخوری بیش از دم شمشیر آدم می کشد.
He’s up at five,
And he will thrive.
شده بیدار پنج صبح این مرد
لاجرم پیشرفت خواهد کرد.
One must howl with the wolves.
زوزه باید کشید با گرگان.
The longest journey starts with a single step.
هرقدَر هست سفر دور و دراز
با یکی گام تو گردد آغاز. (چینی)
Wrong never comes right.
غلط محال بُود که درست از آب درآید.
All is not lost that is in danger.
هرکجا چیزی اگر در خطر است
نه چنین است که کلاً هدر است.
All the world and his wife.
کل دنیا یه طرف، همسر آقا یه طرف.
He that commits a fault thinks everyone speaks of it.
او که کار بد و زشتی بکند پندارد
هرکسی قصۀ آن را به زبان می آرد.
No striving against the stream.
برخلاف جریان زور نزن.
He who does not rise early never does a good day’s work.
مرد وقتی که سحرخیز نباشد، عمراً
کار روزانۀ خوبی بتواند کردن.
Stolen apples are sweetest.
سیب ی مزه اش شیرین تر است.
He that sings on Friday will weep on Sunday.
جمعه آواز که می خواند مرد
روز یکشنبه فغان خواهد کرد.
Do not cross the bridge till you come to it.
رد نشو از روی پل تا نرسیدی به آن.
He that praiseth himself spattereth himself.
به خود لای و لجن می پاشد آن مرد
که خود را مدح و تحسین و ثنا کرد.
Good watch prevents misfortune.
هوشیاری سد راه بدبیاری می شود.
If you run after two hares, you will catch neither.
گر به دنبال دو خرگوش دوی
صاحب هیچ کدامش نشوی. (لاتین)
After mischance every one is wise.
پس از بدبیاری همه عاقل اند.
گلچین ضرب المثل های انگلیسی
بخش 45
The devil dares not peep under a maid’s coat.
ابلیس بترسد که کشد یک سرکی
در زیر کت و مانتوی دخترکی.
For a tint thing care not.
غصۀ هر چیز خردی را نخور.
Better to be a free bird than a captive king.
یکی مرغک شاد و آزاد و مست
ز یک شاه دربند بودن سر است. (دانمارکی)
After death, the doctor.
بعد مردن مریض تازه دکتر آمده.
Man is fire, woman is tow, and the devil comes and blows.
مرد آتش و زن هم بُود الیاف کتان
سرمی رسد و می دمد ابلیس بر آن.
Do not leave your manners on the doorstep.
ادب و تربیتت را دم در جا نگذار.
A cheerful wife is the spice of life.
زن سرزندۀ از شادی مست
نمک زندگی شوهرش است.
In the house of the fiddler all are dancers.
در سرای ویلن زن همگی رقاص اند.
An old doctor and a young lawyer.
پزشک پیر و وکیل جوان (: زبردست اند
و توی حرفۀ خویش این دو بهترین هستند).
A burden which one chooses is not felt.
باری که انتخاب شود حس نمی شود.
All is lost that is put in a riven dish.
هرچه باشد توی بشقابی ترک خورده
کل آن را با خودش باد فنا برده.
Borrowed garments never sit well.
لباس عاریه ای زار می زند به تنت.
You have married a beauty? So much the worse for you.
تو وصلت کرده ای با روی زیبا؟
به خود بسیار بد کردی؛ دریغا. (ایتالیایی)
He is desperate that thinks himself so.
کسی درمانده می ماند که باور کرده درمانده.
Love sees no faults.
عشق اگر در دیده بنشیند
هیچ عیبی را نمی بیند.
It is hard to please all.
جلب رضایت همگان کار مشکلی است.
Take a woman’s first advice and not her second.
اولین پند زنی را می پذیر
دومی را مطلقاً جدی نگیر. (فرانسوی)
Kitchen physic is the best physic.
بهترین دکتر ما آشپزخانۀ ماست.
Where love is little, there’s little trust.
عشق هر جایی که کوچک می شود
اعتماد آدم اندک می شود.
A toom purse makes a blate merchant.
تاجر بی مایه ترسو می شود.
The more knave, the better luck.
هرکسی نابکارتر باشد
شانس او برقرارتر باشد.
His wits are wool-gathering.
عقل او داره پشم می چینه.
He that falls today may rise tomorrow.
او که امروز می افتد چه بسا
که به پا خاسته باشد فردا.
One man’s trash is another man’s treasure.
زباله های یکی گنج های دیگری اند.
Fancy may bolt bran and think it flour.
خیال ما چه بسا که سبوس در غربال
به جای آرد بریزد؛ زهی خیال محال.
Do as I say, not as I do.
آنچه که گفتم بکن، نه آنچه که کردم.
He that runs fast will not run long.
چو تند می دود کسی
یقین نمی دود بسی.
A coward is always cruel.
فرد بزدل همیشه سنگدل است.
Absence is a foe to love; away from the eyes, away from the heart.
هجران و فراق دشمن عشق شود
از دل برود هر آن که از دیده رود.
A little mischief is too much.
کمی بدجنس بودن هم زیاد است.
She who loves an ugly man thinks him handsome.
هر زنی کو عاشق یک مرد نازیباست
در خیالش مرد او بسیار خوش سیماست. (اسپانیولی)
One doth the scathe, and another hath the scorn.
یکی ضرر زد و آن دیگری ملامت شد.
The more women look in their glass, the less they look into their hearts.
زن هرچه نظر در آینه بیش کند
کم تر نظری توی دل خویش کند.
A watched pot never boils.
دیگی که به آن زل بزنی جوش نیاید.
Love will creep where it cannot go.
عشق اگر عازم جایی بشود
می خزد گر نتواند برود.
You catch more flies with honey than with vinegar.
با عسل بیش تر از سرکه مگس می گیری.
He that is master of himself will soon be master of others.
هر زمان ارباب و آقای خودش شد یک نفر
او به زودی می شود ارباب افراد دگر.
As is the lover so is the beloved.
دلداده هر جوری که باشد، دلبرش آن جوری است. (ایتالیایی)
Wounds may heal, but not those made by ill words.
ای بسا که زخم ها درمان شوند
غیر زخم حرف های ناپسند.
One’s too few, three too many.
یکی خیلی کم است و سه تا خیلی زیاد است.
A bow long bent grows weak.
کمان زمان زیادی اگر کشیده بماند
ضعیف می شود و بر هدف زدن نتواند.
No love to a father’s.
عشقی به پای عشق یه بابا نمی رسه.
He must not expect good that does evil.
کسی که شر و بدی می کند به خلق جهان
امید خیر نباید که دارد از دگران.
A foolish woman is known by her finery.
یک زن بی عقل را با زرق و برقش می شناسند. (فرانسوی)
Love lives in cottages as well as in courts.
عشق سکنی می گزیند هرکجا
هم درون کوخ ها، هم کاخ ها.
Love makes labour light.
عشق کار سخت را آسان کند.
Honour without profit is a ring on the finger.
فخر اگر فایده ای در وی نیست
فقط انگشتر در انگشتی است. (اسپانیولی)
In the husband wisdom, in the wife gentleness.
خرد در شوهر و در زن لطافت.
Who digs a trap for others ends up in it himself.
تله هرکس بکند بهر کسان دیگر
آخرش در تلۀ خویش بیفتد با سر.
Love is the only object of love.
فقط عشق منظور عشق است و بس.
He who maketh others wretched is himself a wretch, whether prince or peasant.
هرکسی از دست ظلمش دیگری بیچاره زیست
شاه باشد یا رعیت، او خودش بیچاره ای است.
گلچین ضرب المثل های انگلیسی
بخش 44
Do, but dally not; that’s the widow’s phrase.
این کلام بیوه زن باشد که گفت:
کار خود را کن، نزن هی لاس مفت.
Give a dog a bad name and hang him.
به سگ تهمتی زن، به دارش بکش.
There are only two good women in the world; one of them is dead, and the other is not to be found.
تنها دو زن خوب و پسندیده در این خانۀ هستی است
مرده ست یکی شان، دگری نیز که پیداشدنی نیست. (آلمانی)
Pour not water on a drowned mouse.
روی یک موش غریق آب نریز.
Courting and wooing bring dallying and doing.
نخست ابراز عشق و خواستگاری
سپس لاسیدن است و کامکاری.
What greater crime than loss of time?
از وقت کشی بزرگ تر جرمی هست؟
A grunting horse and a groaning wife seldom fail their master.
یک اسب خرخرو و یک عیال غرغروی گند
به ریش صاحب بیچارۀ خود بسته می مانند.
He is no man’s enemy but his own.
دشمن هیچ کسی نیست، مگر شخص خودش.
Always a bridesmaid, never a bride.
همواره ساقدوش عروسی است
هرگز خودش عروس ولی نیست.
Pain past is pleasure.
رنج به پایان که رسد لذت است.
He that will thrive must ask leave of his wife.
آن مرد که پیشرفت را طالب شد
باید که اجازه گیرد از همسر خود.
Diligence is the mother of good luck.
سختکوشی مادر خوش شانسی است.
Love and business teach eloquence.
یکی عشقه، یکی هم کاسبی که
فصاحت رو به آدم یاد می ده.
When in doubt, leave out.
چو شک داری به یک چیزی ولش کن.
Men hold the reins, but the women tell them which way to drive.
مردها افسار را گیرند، اما همچنان
زن بدیشان گوید اسبت را کدامین سو بران.
Pry not into other people’s affairs.
در احوال مردم فضولی نکن.
If you love me, John, your acts will tell me so.
جان، گر غم عشق من به جانت افتاد
اعمال تو از عشق خبر خواهد داد. (اسپانیولی)
If one will not, another will.
اگر یکی نکند، فرد دیگری بکند.
He that is born to be hanged shall never be drowned.
هرکسی تقدیر او مرگی است بر بالای دار
غرق در آبی نخواهد بود در پایان کار.
Worrying never did anyone any good.
دلشوره برای هیچ کس خیر نداشت.
An ass laden with gold overtakes everything.
آن الاغی که طلا بار وی است
از همه پیش زدن کار وی است.
Friends are thieves of time.
دوستان ان وقت آدم اند.
Change of weather is the discourse of fools.
آنچه موضوع حرف احمق هاست
بحث تغییر وضع آب و هواست.
Hope well and have well.
امیدوار بشو تا که نیکبخت شوی.
Where the devil can’t go himself, he sends an old woman.
هرکجا ابلیس نتواند رود
جای او یک پیرزن راهی شود. (آلمانی)
To deceive oneself is very easy.
فریب خویشتن بسیار سهل است.
It is not What is she, but What has she.
مسئله این نیست که دختره کیست
مسئله این است که صاحب چیست.
A woman’s vengeance knows no bounds.
کینه توزی یک زن حد و مرز نشناسد. (آلمانی)
It is easy to be generous out of another man’s purse.
خرج اگر از جیب فردی دیگر است
دست و دلبازی بسی آسان تر است. (دانمارکی)
The fool hunts for misfortune.
جناب خنگ بی خرد بلا شکار می کند.
You burn your house to rid it of the mouse.
خانۀ خود را تو آتش می زنی
تا از آن یک موش بیرون افکنی.
Every poor man is a fool.
هر مرد فقیر یک خرفت است.
The cow knows not what her tail is worth till she hath lost it.
گاوه اون وقتی که دمش دیگه نیست
قدر دمو تازه می فهمه که چیست.
Women are words, men are deeds.
ن واژه هایند و مردان عمل ها.
An ass loaded with gold climbs to the top of the castle.
روی هر خر که طلا بار شود
تا سر کنگرۀ کاخ رود.
A mother’s love is ever fresh.
عشق یک مادر همیشه تازه است.
A girl unemployed is thinking of mischief.
در سر دختری که بیکار است
هوس فتنه است و آزار است. (فرانسوی)
Envy never enriched any man.
حسادت کسی را توانگر نکرده.
All is well when the mistress smiles.
لبخند اگر که روی لب خانمی نشست
یعنی عجالتاً همه چیزی مرتب است.
A beggar’s purse is always empty.
جیب های یک گدا همیشه خالی است.
Wise men learn by other men’s mistakes; fools, by their own.
عاقلان از اشتباه دیگران گیرند پند
ابلهان با اشتباه خویش دانا می شوند. (لاتین)
Thrift is good revenue.
صرفه جویی درآمد خوبی است. (لاتین)
Two dogs fight for a bone, and a third runs away with it.
سر استخوانی دو سگ گرم جنگ
سگ سومی گیرد و جیم فنگ.
An empty purse frights away friends.
یک جیب خالی دوستان را می رماند.
Keep your eyes wide open before marriage and half shut afterwards.
هر وقت که خواستی بگیری همسر
چشمان تو باز باز باشد خوش تر
اما پس از ازدواج بهتر این است
چشمان تو نیمه بسته باشد دیگر.
The dead are soon forgotten.
مردگان فوری ز خاطر می روند.
He that loves the tree loves the branch.
هرکسی بر درخت اگر دل بست
عاشق شاخه نیز حتماً هست.
One scabbed sheep infects a whole flock.
گوسفندی گر تمام گله را گر می کند. (لاتین)
If the dog bark, go in; if the bitch bark, go out.
سگ نر پارس وقتی کرد راحت باش و داخل شو
ولی چون ماچه سگ باشد بترس از او و بیرون رو.
Giving to God is no loss.
دادن به خداوند هدر دادن نیست.
New grief awakens the old.
مشخصات
گلچین ضرب المثل های انگلیسی
بخش 43
Beware of a mule’s hind foot, a dog’s tooth, and a woman’s tongue.
همواره ز پای عقب قاطر و نیز
دندان سگ و زبان زن می پرهیز.
There is a medium between painting the face and not washing it.
بین آرایش یک چهره و ناشستگیاش ربطی هست.
An ass prefers oats to roses.
چنین فکری اندر ضمیر خر است
که جو از گل سرخ هم بهتر است.
It is good to marry late or never.
خوب است که زن گیری یا بعداً و یا اصلاً.
It is a good horse that never stumbles,
And a good wife that never grumbles.
اون اسبی به دردبخوره که هیچ وقت سکندری نخوره
و اون زنی به دردنخوره که همیشه مشغول غرغره.
A fool is pleased with his own folly.
بی عقل ز بی عقلی خود خرسند است.
For whom does the blind man’s wife adorn herself?
زن مردی که هست نابینا
بهر کی پس بزک کند خود را؟
A fool is fulsome.
بی خرد حال به هم زن باشد.
Forced love is the mother of hatred.
عشق اگر زورکی و اجباری است
مادر نفرت است و بیزاری است.
Happy go lucky.
هرکس که خوشحال است خوش شانس خواهد بود.
Where ghosts walk, there is loving or thieving.
وقتی که اشباح جایی روان اند
یا عاشقان یا ان در آن اند. (آلمانی)
No sweat, no sweet.
بی عرق شیرینی ای در کار نیست.
A ship and a woman are ever repairing.
هستند همیشه این دو تن: کشتی و زن
انگار که در حالت تعمیر شدن. (لاتین)
Music helps not the toothache.
موسیقی دوای درد دندان نیست.
Whom you love best, to them you can say least.
با همان هایی که آنان را فزون تر دوست می داری
کم ترینِ حرف ها را می توانی بر زبان آری.
Do evil and look for the like.
بدی کن و به جوابش در انتظار بدی باش.
Where there is no love, all faults are seen.
هرکجا عشق نه پیدا باشد
هرچه عیب است هویدا باشد.
Haste makes waste.
عجله باعث اسراف شود.
In love’s wars, he who flieth is conqueror.
یک اصل در نبرد دو دلداده واضح است
مردی عقب نشینی اگر کرد فاتح است.
It is better to give than to receive.
دادن از دریافت کردن خوش تر است.
Better have an ill ass than be your own ass.
یک خر بد داشته باشی اگر
از خر خود بودن تو خوب تر.
Many a little makes a mickle.
یک عالمه کوچولو یک بزرگ می سازند. (یونانی)
He that hath a wife and children wants not business.
مردی که زنی دارد و فرزندانی
بی مشغله و کار نماند آنی.
Love of money is the root of all evil.
ریشۀ هر نوع شری حب مال است.
If you sue a beggar, you will get but a louse.
وقتی از مرد گدایی تو شکایت کردی
سر جمعش شپشی را تو به دست آوردی.
No alchemy like saving.
چون پس انداز کیمیایی نیست.
If you talk to yourself, you speak to a fool.
با خود که حرفی می زنی
همصحبت یک کودنی.
Money in purse will be always in fashion.
پول توی جیب تا همیشۀ خدا مد است.
Thou canst not joke an enemy into a friend; but thou may’st a friend into an enemy.
به یک شوخی نشاید دشمنی را دوست گردانی
ولی می سازی از یک دوست یک دشمن به آسانی.
Frugality is an estate.
صرفه جویی مثل یک دارایی است.
Fools and little dogs are ladies’ play-fellows.
خل ها و سگان فسقلی هر جایند
بازیچۀ دست های خانم هایند.
Dead men don’t bite.
مرده ها گاز نمی گیرند. (لاتین)
A little nonsense now and then,
God tempers the wind to the shorn lamb.
بهر آن بره که چیدند ز تن پشمش را
باد را می کند آرام و دل انگیز خدا. (فرانسوی)
A child’s sorrow is short-lived.
عمر اندوه بچه کوتاه است.
Hidden troubles disquiet most.
هر زمان دردسری پنهانی است
بیش تر موجب سرگردانی است.
The bait hides the hook.
طعمه پنهان می کند قلاب را.
He is rich enough that wants nothing.
کسی که ز هر خواهشی برکنار است
به اندازۀ کافی او مایه دار است. (لاتین)
A prophet is not recognized in his own land.
در سرزمین خویش پیمبر غریبه است.
Who chatters to you will chatter of you.
هرکه پیش تو ز مردم بد گفت
پیش مردم ز تو بد خواهد گفت.
Where there is peace, God is.
هر جا که صلح هست، خدا هست.
That that comes of a cat will catch mice.
آنچه از گربه سر برون آورد
موش ها را شکار خواهد کرد. (یونانی)
A cock is bold on his owndunghill.
هر خروسی روی تل فضله اش پرجرئت است. (لاتین)
If the laird slight the lady, so will all the kitchen boys.
حضرت آقا به خانم چون که توهین می کنند
نوکران مطبخی بالجمله همچین می کنند.
A leg of a lark is better than the body of a kite.
یک پای چکاوک به سراپای زغن می ارزد.
Please the eye and plague the heart.
دیده ات را به نگاهی بنواز
و به سوزی دلکت را بگداز.
Everybody loves a lord.
هرکسی دوستدار یک لرد است.
He who giveth to the poor lendeth to the Lord.
او که به دست فقرا می دهد
قرض تو گویی به خدا می دهد.
An obedient wife commands her husband.
همسر فرمانبری فرمان به شوهر می دهد.
Fall not out with a friend for a trifle.
برای پشیزی که ارزد دو جو
گلاویز با دوست خود نشو.
A fool’s bolt is soon shot.
ترکش یک بی خرد زود خالی می شود.
Experience may teach a fool.
تجربه شاید به فردی بی خرد
گلچین ضرب المثل های فرانسویM N O P
Maille à maille on fait le haubergeon
Link by link the coat of mail is made
جوشن را حلقه حلقه می سازند
Maints sont bons parce qu’ils ne peuvent nuire
Many a one is good because he can do no mischief
چه زیاد است نکو انسانی
که از آن روی نکو انسانی است
که توانایی شر در وی نیست
Maison faite et femme à faire
A house ready made and a wife to make
خانه ای ساخته و همسری ساختنی
Mal d’autrui n’est que songe
Another’s misfortune is only a dream
بدبختی دیگری فقط یک رؤیاست
Mal sur mal n’est pas santé
Misfortune upon misfortune is not wholesome
بدبختی روی بدبختی برای سلامتی مضر است
Marchand qui perd ne peut rire
The merchant that loses cannot laugh
چو زیان دیده است یک تاجر
نتواند بخندد او هرهر
Mariage d’épervier: la femelle vaut mieux que le mâle
A hawk’s marriage: the hen is the better bird
ازدواجی پر از ستیزه و شر:
مرغ باشد پرندۀ بهتر
(وقتی مرد زن ذلیل باشد)
Marie ton fils quand tu voudras, ta fille quand tu pourras
Marry your son when you please, your daughter when you can
برای پسرت هر وقت دوست داشتی زن بگیر، دخترت را هر وقت توانستی شوهر بده
Mari sourd et femme aveugle font toujours bon ménage
A deaf husband and a blind wife are always a happy couple
زوج زن کور و شوهر کر
یک زوج همیشه شاد هستند
Mauvaise herbe croît toujours
Ill weeds grow apace
علف هرز زود می روید
Mauvais ouvrier ne trouvera jamais bon outil
A bad workman never finds a good tool
یک صنعتگر بد هرگز ابزار خوبی پیدا نمی کند
Méchant poulain peut devenir bon cheval
A ragged colt may make a good horse
بسا کره ای تخس و ناسازگار
که اسبی شود عالی و راهوار
Mère piteuse fait sa fille rogneuse
A tender-hearted mother makes a scabby daughter
مادری کو دل نازک دارد
دختر خیره سری بار آرد
Mettre la charrue devant les b”oeufs
To put the plough before the oxen
خیش را جلوی گاوها بستن
Mieux nourri qu’instruit
Better fed than taught
تغذیه اش بهتر از تربیتش بوده است
Mieux vaut assez que trop
Enough is better than too much
کافی از خیلی زیادی بهتر است
Mieux vaut avoir ami en voye qu’or ou argent en corroye
Better to have a friend on the road than gold or silver in your purse
دوستی داشتن اندر جاده
بهتر از سیم و زری در جیب است
Mieux vaut bon repas que bel habit
Better a good dinner than a fine coat
یک شام خوب از یک کت زیبا سر است
Mieux vaut couard que trop hardi
Better be a coward than foolhardy
یک انسان ترسوی بزدل شدن
ز بی کله بودن بسی بهتر است
Mieux vaut engin que force
Contrivance is better than force
ابتکار از زور خیلی بهتر است
Mieux vaut être tête de chien que queue de lion
Better be the head of a dog than the tail of a lion
کلۀ یک سگ اگر باشم من
بهتر است از دم شیری بودن
Mieux vaut glisser du pied que de la langue
Better a slip of the foot than of the tongue
به که ما را پا بلغزد تا زبان
Mieux vaut perdre la laine que la brebis
Better lose the wool than the sheep
بهتره پشم گوسفنده بره
تا خود گوسفنده حفظ بشه
Mieux vaut règle que rente
Thrift is better than an annuity
صرفه جویی به از مقرری ای است
Mieux vaut tard que jamais
Better late than never
دیرتر بهتر از هرگز است
Mieux vaut terre gâtée que terre perdue
Better a ruined than a lost land
زمینی ویران بهتر از زمینی از دست رفته است
Mieux vaut une once de fortune qu’une livre de sagesse
An ounce of luck is worth a pound of wisdom
یک نخود اقبال نیکو مثل یک من عقل می ارزد
Moins vaut rage que courage
Rage avails less than courage
حاصل خشم از شهامت کم تر است
Moitié figue, moitié raisin
Half figs, half raisins
نیمی انجیر و نیمه ای کشمش
Montre-moi un menteur je te montrerai un larron
Show me a liar and I’ll show you a thief
دروغگویی نشانم بده تا ی نشانت دهم
Montrer le soleil avec un flambeau
To show the sun with a torch
خورشید را با مشعلی نشان دادن
Morceau avalé n’a plus de goût
There is no flavour in a swallowed morsel
لقمۀ خورده شده طعم ندارد
Morte la bête, mort le venin
The beast dead, the venom is dead
جانور مرده است و سم مرده
Mot à mot on fait les gros livres
Word by word the big books are made
کتاب های قطور کلمه به کلمه ساخته می شوند
Muraille blanche papier de fou
A white wall is the fool’s paper
دیوار سفید کاغذ بی عقل است
N’a pas fait qui commence
He has not done who is beginning
نکرده است کسی که دارد شروع می کند
Nécessité est mère d’invention
Necessity is the mother of invention
احتیاج مادر اختراع است
Nécessité n’a pas de loi
Necessity has no law
احتیاج هیچ قانونی ندارد
Ne crachez pas dans le puits, vous pouvez en boire l’eau
Spit not in the well, you may have to drink its water
توی چاه تف نکن، شاید مجبور شوی آبش را بنوشی
Ne croire à Dieu que sur bons gages
Trust not to God but upon good security
به خداوند توکل نکنید
به جز آن وقت که خاطرجمعید
Ne mets ton doigt en anneau trop étroit
Don’t put your finger into too tight a ring
نکن انگشت خود را زود و جنگی
درون حلقۀ بسیار تنگی
Ne meurs cheval, herbe te vient
Horse, don’t die yet, grass is coming
نمیر ای اسب فعلاً، علف دارد می آید
Ne prêtez point votre argent à un grand seigneur
Do not lend your money to a great man
پولت را به مردی بزرگ قرض نده
Ne reprens ce que n’entens
Don’t find fault with what you don’t understand
توی چیزی که نمی فهمی که چیست
بی خودی دنبال ایرادی نگرد
N’éveille pas le chat qui dort
Wake not a sleeping cat
گربه وقتی خفته بیدارش نکن
Noblesse oblige
Nobility imposes obligations
اشرافیت ااماتی را تحمیل می کند
Noire geline pond blanc ”oeuf
A black hen lays a white egg
مرغی سیاه تخم سفیدی می گذارد
Nous verrons, dit l’aveugle
We shall see, as the blind man said
خواهیم دید، چنان که مرد کور گفت
Nul feu sans fumée
No fire without smoke
هیچ آتشی بی دود نیست
Nul n’est prophète dans son pays
No man is a prophet in his own country
هیچ کس در موطنش پیغمبری نیست
Nul n’est si large que celui qui n’a rien à donner
No one is so liberal as he who has nothing to give
هیچ کس مثل فردی که چیزی برای دادن ندارد دست ودلباز نیست
On a beau mener le b”oeuf à l’eau s’il n’a soif
It is in vain to lead the ox to the water if he is not thirsty
بردن یک گاو وقتی تشنه نیست
سوی آبی کار بس بیهوده ای است
گلچین ضرب المثل های فرانسویQ
Quand il n’y a point de vent chacun sait naviguer
When there is no wind every man is a pilot
باد وقتی که نیاید هرکسی یک ناخداست
Quand la cage est faite l’oiseau s’envole
When the cage is ready the bird is flown
وقتی قفس حاضر شود دیگر پرنده پر زده
Quand la fille est mariée il arrive assez de gendres
After the daughter is married, then come sons-in-law in plenty
بعد از این که دختر شوهر کرد، سروکلۀ یک عالمه داماد پیدا می شود
Quand la porte est basse il faut se baisser
When the door is low one must stoop
در که کوتاه است می باید سرت را خم کنی
Quand l’arbre est tombé tout le monde court aux branches
When the tree is down everybody runs to the branches
به محض این که درختی به خاک می افتد
همه به جانب سرشاخه های او بدوند
Quand l’aveugle porte la bannière, mal pour ceux qui marchent derrière
When the blind man carries the banner, woe to those who follow
کور هر موقعی علمدار است
وایِ آنان که در پی اش بروند
Quand le diable devient vieux il se fait ermite
When the devil grows old he turns hermit
شیطان سر پیری عزلت نشین می شود
Quand on a des filles on est toujours berger
He who has daughters is always a shepherd
مرد اگر دخترکانی دارد
دائماً شغل شبانی دارد
Quand on est bien il faut s’y tenir
When you are well off keep as you are
زمانی که آسوده ای از فشار
بکوش و همان گونه خود را بدار
Quand on est mort, c’est pour longtemps
When one is dead, it is for a long while
وقتی کسی مرده، خیلی وقت است که مرده
Quand on n’a pas ce que l’on aime, il faut aimer ce que l’on a
When one has not what one likes, one must like what one has
وقتی کسی چیزی را که دوست دارد ندارد، باید چیزی را که دارد دوست داشته باشد
Quand on parle du loup, on en voit la queue
Talk of the wolf and you see his tail
از گرگ بگو تا که دمش را بینی
Quand tous péchés sont vieux l’avarice est encore jeune
When all other sins are old avarice is still young
وقتی که گناهان همگی پیر شوند
آنگاه طمع باز جوان است هنوز
Que ta chemise ne sache ta guise
Let not your shirt know your way of thinking
نگذار پیراهنت بو ببرد به چه فکر می کنی
Qui a bonne tête ne manque pas de chapeaux
A good head does not want for hats
سری خوب لنگ کلاهی نماند
Qui a bu boira
He who has drunk will drink
هرکسی می خورده باشد باز هم می می خورد
Qui a compagnon a maître
He who has a companion has a master
هرکه یک همنشین و همدم داشت
لابد ارباب و سروری هم داشت
Qui a de l’argent a des pirouettes
He who has money has capers
هرکه پول وپله ای دارد او
جست وخیزی بنماید که نگو
Qui a froid souffle le feu
Let him who is cold blow the fire
بگذار همان کسی که سردش شده است
بنشیند و خود فوت بر آتش بکند
Qui aime Bertrand aime son chien
Love Bertrand love his dog
عاشق برتراند باش، عاشق سگش باش
Qui a la bourse pleine prêche au pauvre
He who has his purse full preaches to the poor man
طرف با جیب هایی مملو از زر
برای بی نوایی رفته منبر
Qui a tête de cire ne doit pas s’approcher du feu
He that hath a head of wax must not approach the fire
کسی که سر از موم دارد نباید
که هرگز به نزدیک آتش بیاید
Qui attend les souliers d’un mort risque d’aller pieds nus
He who waits for a dead man’s shoes is in danger of going barefoot
کسی که منتظر کفش مرده ای بنشست
برای او خطر پا ماندن هست
Qui cache peut trouver
He that hides can find
هرکسی پنهان نماید می تواند تا بیابد
Qui cesse d’être ami ne l’a jamais été
He never was a friend who has ceased to be one
مطلقاً دوست نبوده آن فرد
که کنون دوستی اش را ول کرد
Qui commence et ne parfait, sa peine perd
He who begins and does not finish loses his labour
هرکه آغاز کند، لیک به پایان نبرد
حاصل زحمت و رنجش همه بر باد فناست
Qui court deux lièvres, n’en prendra aucun
He that hunts two hares will catch neither
او که دنبال دو خرگوش دود
صاحب هیچ کدامش نشود
Qui crache contre le ciel, il lui tombe sur la tête
Who spits against heaven, it falls on his head
هرکسی رو به آسمان تف کرد
تف او روی کله اش افتد
Qui craint de souffrir, souffre de crainte
He who fears to suffer, suffers from fear
گر ز رنج می ترسد، او ز ترس در رنج است
Qui dit averti, dit muni
Forewarned, forearmed
هرکه هشدار به او داده شده
گویی از پیش مسلح شده است
Qui doute ne se trompe point
Who doubts errs not
هرکسی شک بکند هیچ خطایی نکند
Qui écoute aux portes, entend plus qu’il ne désire
He who listens at doors hears more than he desires
هرکسی که پشت در گوش ایستد
بیش تر از میل خود خواهد شنید
Qui en dit du mal, veut l’acheter
He who dispraises a thing, wants to buy it
هرکسی که بر سر جنس می زند خریدار است
Qui épargne, gagne
Saving is getting
پس انداز کسب است
Qui épargne le vice, fait tort à la vertu
He who spares vice wrongs virtue
به رذیلت چو رحمت آورده
به فضیلت بسا که بد کرده
Qui femme a, noise a
He that hath a wife is sure of strife
آن مرد که یک عیال دارد
البته که داد و قال دارد
Qui femme croit et âne mène, son corps ne sera jamais sans peine
He who trusts a woman and leads an ass will never be free from plague
هرکه دل در وفای یک زن بست
یا که افسار یک الاغ به دست
گیرد، از دردسر نخواهد رست
Qui gagne, joue bien
He plays well that wins
او خوب بازی می کند که می برد
Qui juge entre deux amis, perdra l’un ou l’autre
He who judges between two friends loses one of them
هرکه قاضی شود میان دو دوست
یکی از آن دو دوست باخت اوست
Qui mal cherche, mal trouve
Harm watch harm catch
هرکه دنبال زیانی می رود می گیردش
Qui menace, a peur
He who threatens is afraid
او که تهدید کند می ترسد
Qui monte la mule, la ferre
He who rides the mule shoes her
هرکسی قاطرسواری می کند
نعل قاطر را خود او می زند
Qui mouche trop son nez, en tire du sang
Who blows his nose too hard makes it bleed
هرکه خیلی سفت و محکم فین کند
او دماغ خویش را خونین کند
Qui n’amorce pas son haim, pèche en vain
He who does not bait his hook fishes in vain
هرکه بر قلاب خود طعمه نبست
کار ماهیگیری اش بیهوده است
Qui n’a, ne peut
Who has not, cannot
او که ندارد نتواند
Qui n’a pas argent en bourse, ait miel en bouche
He that has not money in his purse should have honey in his mouth
هرکه در جیب پول ندارد باید در دهان عسل داشته باشد
Qui naquit chat, court après les souris
Who is born of a cat will run after mice
از دل گربه آنچه زاده شود
او به دنبال موش ها بدود
Qui n’a qu’un ”oeil, bien le garde
A man who has but one eye must take good care of it
کسی که فقط یک چشم دارد باید چهارچشمی مراقب آن باشد
Qui n’a rien, ne craint rien
He who has nothing fears nothing
گلچین ضرب المثل های فرانسویL
L’abattu veut toujours lutter
He that is thrown would still wrestle
کسی که سرنگون شده هنوز در کشاکش است
La belle cage ne nourrit pas l’oiseau
A fine cage won’t feed the bird
قفسی هرچقدر هم زیبا
به پرنده غذا نخواهد داد
La belle plume fait le bel oiseau
Fine feathers make fine birds
پروبال قشنگ و باب پسند
مرغ های قشنگ می سازند
L’adresse surmonte la force
Policy goes beyond strength
ت از قدرت پیشی می گیرد
La faim chasse le loup hors du bois
Hunger drives the wolf out of the wood
گرسنگی گرگ را از جنگل بیرون می کشاند
La fortune est une femme; si vous la manquez aujourd’hui, ne vous attendez pas à la retrouver demain
Fortune is a woman; if you neglect her to-day, expect not to regain her to-morrow
بخت یک زن است؛ اگر امروز از او غافل شدی، توقع نداشته باش فردا دوباره به دستش بیاوری
La fortune ne peut nous ôter que ce qu’elle nous a donné
Fortune can take from us only what she has given us
بخت چیزی ز ما نمی گیرد
مگر آن را که خود به ما داده
La gourmandise a tué plus de gens que l’épée
Gluttony has killed more than the sword
پرخوری بیش از دم شمشیر آدم کشته است
L’aigle ne chasse point aux mouches
The eagle does not hunt flies
عقاب مگس ها را شکار نمی کند
La langue des femmes est leur épée, et elles ne la laissent pas rouiller
A woman’s tongue is her sword, and she does not let it rust
زبان زن شمشیر اوست و نمی گذارد شمشیرش زنگ بزند
La loi dit ce que le roi veut
The law says what the king pleases
قانون چیزی را می گوید که باب میل شاه باشد
La moitié du monde ne sait comment l’autre vit
One half the world knows not how the other half lives
نیمی از مردم این دنیا از روش زندگی نیم دگر بی خبرند
La moitié du monde se moque de l’autre
One half the world laughs at the other
نیمی از مردم دنیا به دگرنیمۀ آن می خندند
L’amour apprend aux ânes à danser
Love teaches asses to dance
عاشقیت به خران رقص می آموزاند
L’amour fait rage, mais l’argent fait mariage
Love does wonders, but money makes marriage
عشق سازندۀ هر اعجاز است
این وسط پول عروسی ساز است
L’âne du commun est toujours le plus mal bâté
The ass that is common property is always the worst saddled
گر خری مال همه مردان است
صاحب ژنده ترین پالان است
La nuit n’a point d’amis
Night has no friend
شب دوستی ندارد
La nuit tous chats sont gris
By night all cats are grey
شب ها تمام گربه ها خاکستری هستند
Là où sont les poussins la poule a les yeux
The hen’s eyes are with her chickens
چشم مرغ به جوجه هایش است
La patience est la vertu des ânes
Patience is the virtue of asses
بردباری فضیلت خرهاست
La peau est plus proche que la chemise
The skin is nearer than the shirt
پوست از پیراهن نزدیک تر است
La petite aumône est la bonne
The little alms are the good alms
صدقات کوچک صدقات خوب اند
La peur est grand inventeur
Fear is a great inventor
ترس یک مخترع معرکه است
La plus grande finesse est de n’en avoir point
The greatest cunning is to have none at all
برترین نیرنگ بی نیرنگی است
La poule ne doit pas chanter devant le coq
The hen ought not to cackle in presence of the cock
مرغ مجبور نیست جلوی خروس قدقد کند
L’appétit vient en mangeant
Appetite comes with eating
اشتها هنگام خوردن باز خواهد شد
L’arbre ne tombe pas du premier coup
The tree does not fall at the first stroke
درخت با اولین ضربه نمی افتد
L’argent est un bon serviteur, mais c’est un mauvais maître
Money is a good servant but a bad master
پول نوکر خوبی است، ولی ارباب بدی است
L’argent ne se perd qu’à faute d’argent
Money is lost only for want of money
پول فقط به دلیل بی پولی از دست می رود
La seule victoire contre l’amour c’est la fuite
The only victory over love is flight
تنها پیروزی بر عشق عقب نشینی است
L’avare et le cochon ne sont bons qu’après leur mort
The miser and the pig are of no use till dead
خوک و آدم خسیس خیرشان به این و آن
مطلقاً نمی رسد جز که بعد مرگشان
L’avarice rompt le sac
Avarice bursts the bag
طمع گونی را جر می دهد
Lavez chien, peignez chien, toutefois n’est chien que chien
Wash a dog, comb a dog, still a dog remains a dog
سگی را بشوی و بر او شانه زن
ولی باز یک سگ فقط یک سگ است
La vie est moitié usée avant qu’on ne sache ce qu’est la vie
Life is half spent before one knows what life is
زندگی
تا بیاییم بفهمیم که چیست
نصف آن دیگر نیست
Le beau soulier blesse souvent le pied
A handsome shoe often pinches the foot
کفش های شیک و ناز و دلپسند
اغلب اوقات پا را می زنند
Le b”oeuf par la corne et l’homme par la parole
Take an ox by his horn, a man by his word
گاو را از شاخ او و مرد را
از کلام و گفته اش در بند کش
Le bossu ne voit pas sa bosse, mais il voit celle de son confrère
The hunchback does not see his own hump, but he sees his brother’s
قوزی قوز خود را نمی بیند، اما قوز برادرش را می بیند
Le bruit pend l’homme
Repute hangs a man
مرد را آوازه اش بر داری آویزد
Le c”oeur mène où il va
The heart leads whither it goes
دل به هر سو برود می بردت
Le dernier venu le mieux aimé
The last come is the best liked
هرکسی آخر از همه آید
خاطرش از همه عزیزتر است
Le diable n’est pas toujours à la porte d’un pauvre homme
The devil is not always at a poor man’s door
ابلیس همیشه جلوی خانۀ یک مرد گدا نیست
Le diable pourrait mourir que je n’hériterais pas de ses cornes
The devil may die without my inheriting his horns
شیطان ممکن است بمیرد، بدون این که من شاخ هایش را به ارث ببرم
Le faux ami ressemble à l’ombre d’un cadran
The false friend is like the shadow of a sun-dial
رفیقی که قلابی و ناحسابی است
چنان سایۀ ساعتی آفتابی است
Le feu le plus couvert est le plus ardent
The most covered fire is always the most glowing
آتشی که بیش تر پنهان شود
سرکش و سوزان ترین آتش بُود
Le fou cherche son malheur
The fool hunts for misfortune
جناب خنگ بی خرد بلا شکار می کند
Le fou se coupe de son couteau
The fool cuts himself with his own knife
احمق خودش را با چاقوی خودش زخمی می کند
Le lièvre revient toujours à son gite
The hare always returns to her form
خرگوش همیشه به لانه اش برمی گردد
Le loup mourra dans sa peau
The wolf will die in his skin
گرگ در پوست خود خواهد مرد
Le mal an entre en nageant
The ill year comes in swimming
سال نکبت شناکنان آید
Le mal vient à cheval et s’en va à pied
Misfortune comes on horseback and goes away on foot
بدبیاری سواره می آید
لیک پای پیاده خواهد رفت
Le médecin est souvent plus à craindre que la maladie
The doctor is often more to be feared than the disease
اغلب باید از دکتر بیش از بیماری ترسید
Le miel est doux, mais l’abeille pique
Honey is sweet, but the bee stings
مشخصات
40 ضرب المثل دانمارکی
Aldrig er saa gammel en Kiærling, kommer der Ild i hende hun springer jo.
A woman may be ever so old, if she takes fire she will jump.
هر زنی هرقدر هم که سالخورد و پیر شد
هر زمان آتش بگیرد می پرد از جای خود.
Alle ville længe leve, men Ingen vil gammel hedde.
All wish to live long, but none to be called old.
همگان طالب یک عمر درازند، اما
هیچ کس پیر نخواهد که بخوانند او را.
Alt leer folsk Mand, naar Anden leer.
A fool laughs when others laugh.
دگران هر زمان که می خندند
آدم کله پوک می خندد.
Ave er god naar hun kommer i Tide.
Correction is good when administered in time.
اصلاح خوش است اگر به هنگام
اصلاح امور گیرد انجام.
Bange Hierte vandt aldrig fager Mö.
Faint heart never won fair lady.
دلک دلبرکی زیبا را
مرد بزدل نتواند ببرد.
Bedre er tyndt Öl end tom Tönde.
Better weak beer than an empty cask.
آبجو گرچه نه عالی باشد
خوش تر از یک خم خالی باشد.
Blomster er Frugtens Fæstepenge.
Flowers are the pledges of fruit.
در باغ شکوفه های دلبند
بیعانۀ میوه های باغ اند.
Den Pung er tom anden Mands Penge ligge udi.
That’s but an empty purse which is full of other men’s money.
کلهم یک کیف توخالی است آن
پرشده از پول های دیگران.
Den som siger hvad han vil, maa höre hvad han ikke vil.
He who says what he likes, must hear what he does not like.
او که هر چیزی دلش می خواست گفت
بشنود آنچه نمی خواهد شنفت.
Det er ei Börneværk naar Kiærling dandser.
It is no child’s play when an old woman dances.
چو یک پیرزن گرم قر دادنی است
چنین صحنه ای بچه بازی که نیست.
Det er en ringe Aarsag, hvorfor Ulven æder Faaret.
It needs but slight provocation to make the wolf devour the lamb.
به یک بهانۀ پوچ و دلیل مختصری
نیاز هست که تا گرگ بره را بدرد.
Det er godt at raade naar Lykken er med.
It is easy to manage when fortune favours.
هر زمان بخت کسی خندان است
کردن هر عملی آسان است.
Det er godt at være tfri af en andens Pung.
It is easy to be generous out of another man’s purse.
خرج اگر از جیب فردی دیگر است
دست و دلبازی بسی آسان تر است.
Det er ingen liden Skalk der kiender en stor.
He is no small knave who knows a great one.
نابکار کوچکی آن مرد نیست
کو بداند نابکار گنده کیست.
Eet Haar efter andet, gjör Bonden skaldet.
Hair by hair, and the head gets bald.
یه دونه مو، یه دونه مو
کچل می شه سر عمو.
En andens Hest og egen Svöbe, kan meget taale.
Another man’s horse and your own whip can do a great deal.
اسب مردی دیگر و شلاق تو
کارهای باشکوهی می کنند.
Enhver Tosse mener, han er klog nok.
Every fool thinks he is clever enough.
هر خلی پیش خودش پندارد
که به اندازۀ کافی رند است.
Fagre Ord fryde en Daare, og stundom fuldvis en Mand.
Fair words please the fool, and sometimes the wise.
حرف های دلفریب و دلپسند
مایۀ خرسندی بی عقل ها
همچنین گاهی خردمندان شوند.
For meget og for lidt fordærver alting.
Too little and too much spoils everything.
خیلی کم و خیلی زیاد
هرچیز را بر باد داد.
“Fy dig an, saa sort du er!” sagde Gryden til Leerpotten.
”Fie upon thee, how black thou art!” said the kettle to the saucepan.
اَه اَه، که چه سان سیاه هستی
کتری به کماجدان چنین گفت.
Gien ei af dig det, der ei löber paa dig.
Drive not away what never came near you.
هیچ هنگام نران از بر خود
آنچه هرگز به تو نزدیک نشد.
Giev Mand giör sig ikke til Hund for et Beens Skyld.
An honest man does not make himself a dog for the sake of a bone.
هیچ انسان شریفی در جهان
سگ نخواهد شد برای استخوان.
Giver Gud ei Skiepper fulde, saa giver han Skeer fulde.
If God give not bushelfuls, he gives spoonfuls.
وقتی خداوند صمد
پیمانه پیمانه نداد
قاشق به قاشق می دهد.
Godt er at sidde ved Styret i stille Veir.
It is easy to sit at the helm in fine weather.
نشستن پشت سکان است آسان
زمانی که نباشد باد و بوران.
Hest skal gaae til Krybben, ikke Krybben til Hest.
The horse must go to the manger, and not the manger to the horse.
اسب باید سوی آخور برود
نه که آخور برود جانب اسب.
Hielp dig selv da hielper dig Gud.
Help yourself, and God will help you.
به خودت خیز و کمک کن ای مرد
و خدا هم کمکت خواهد کرد.
Hielp er god, saa nær som i Grödfadet.
Help is good everywhere, except in the porridge-bowl.
کمک اندر همه جا مطلوب است
به جز البته سر کاسۀ آش.
Man fanger flere Fluer med en Draabe Honning end med en Tönde Ædike.
More flies are caught with a drop of honey than with a barrel of vinegar.
قطره ای شهد و عسل بیش تر از
بشکه ای سرکه مگس می گیرد.
Man tör ei ved at hænge Klokke paa Giekken, han ringer sig nok selv.
There is no need to fasten a bell to a fool, he is sure to tell his own tale.
بر گردن یک خنگ به زنگوله چه حاجت
او قصۀ خود را به تو البته بگوید.
Medens græsset groer döer Horsemoder.
While the grass is growing the mare dies.
تا زمان رسیدن علف است
مادیان از گرسنگی تلف است.
Naar Enden er god er alting godt.
All’s well that ends well.
هرچه آخرش خوب است
پای تا سرش خوب است.
Naar jeg har Penge i min Pung, da har jeg Mad i min Mund.
When I have money in my purse, I have food in my mouth.
توی جیبم پول تا دارم
در دهانم هم غذا دارم.
Naar Kat og Muus giör eet, har Bonden tabt.
When cat and mouse agree, the farmer has no chance.
اگر گربه و موش با هم بسازند
کشاورز بیچاره شانسی ندارد.
Naar Katten er borte, löbe Musene paa Bænken.
When the cat’s away the mice will play.
گربه وقتی که از این جا غایب است
60 ضرب المثل اسپانیولی
A barba de necio aprenden todos á rapar.
On a fool’s beard all learn to shave.
روی ریش مردک احمق همه
یاد می گیرند دلاکی شوند.
A la vulpeja dormida, no le cae nada en la boca.
Nothing falls into the mouth of a sleeping fox.
توی حلق روبه خفته
مفتکی چیزی نمی افته.
Amigo reconciliado, enemigo doblado.
A reconciled friend is a double enemy.
دشمن اندر دشمن است آن دوستی که داشتی
کو پس از قهری که کرده می کند باز آشتی.
Amor de niño, agua en cesto.
A boy’s love is water in a sieve.
عشق پسری جوان و کم سال
آبی است که هست توی غربال.
Amor loco, yo por vos, y vos por otro.
Mad love—I for you, and you for another.
عشق جگرسوز جنون آوری
من به تو دارم، تو به آن دیگری.
A muger mala poco le aprovecha guarda.
There is little use in watching a bad woman.
جنس یک زن خراب باشد اگر
رنج پاییدنش رود به هدر.
Aunque el decidor sea loco, el escuchador sea cuerdo.
Though the speaker be a fool, let the hearer be wise.
گرچه گویندۀ حرف ابله و جاهل باشد
شنونده بگذارید که عاقل باشد.
Ausencia enemiga de amor; quan lejos de ojo, tan lejos de corazon.
Absence is a foe to love; away from the eyes, away from the heart.
هجران و فراق دشمن عشق شود
از دل برود هر آن که از دیده رود.
De la mano á la boca se pierde la sopa.
Between the hand and the mouth the soup is lost.
در همین راه بین دست و دهان
دیگر از سوپمان نمانده نشان.
Dios es el que sana, y el médico lleva la plata.
God cures, and the doctor takes the fee.
گرچه بیماران شفاشان از خداست
حق ویزیتش برای دکتراست.
El bobo, si es callado, por sesudo es reputado.
A fool, if he holds his tongue, passes for wise.
خرفتی را خردمندی شمارند
اگر زیپ دهانش را ببندد.
El cuerdo no ata el saber á estaca.
The wise man does not hang his knowledge on a hook.
دانش خود را چو عاقل بود مرد
روی یک قلاب آویزان نکرد.
El huego y el amor no dicen: Vate á tu lavor.
Fire and love do not say “Go to your work.”
آتش و عشق نگویند به تو
در پی کار خودت باش و برو.
El lobo do halla un cordero, busca otro.
Where the wolf gets one lamb it looks for another.
هرکجا گرگ بره ای را یافت
در پی بره ای دگر گردد.
En buen dia buenas obras.
The better day the better deed.
هرچه یک روز نکوتر باشد
کار روزانۀ آن سر باشد.
En casa del ahorcado no se ha de mentar la soga.
Never speak of a rope in the house of a man who was hanged.
در خانۀ مردی که به دارش زده اند
از بند و طناب هیچ حرفی نزنید.
En casa del moro no hables algarabía.
Do not talk Arabic in the house of a Moor.
داخل خانۀ یک مرد عرب
به زبان عربی حرف نزن.
En casa de muger rica, ella manda siempre, y él nunca.
In the rich woman’s house she always commands; he never.
در سرای یک زن خرمایه دار
زن همیشه می دهد فرمان، نه مرد.
En tierra de ciegos el tuerto es rey.
The one-eyed man is a king in the country of the blind.
در مملکت کوران
یک چشم بُود سلطان.
En tierra seca el agua salobre es buena.
On dry land even brackish water is good.
توی یک صحرای بی آب و علف
آب شوری نیز دلچسب و خوش است.
Esa es buena y honrada que es muerta y sepultada.
She is good and honoured who is dead and buried.
زنی خوب و شرافتمند باشد
که مرده ست و درون گور خفته.
Fiar de Dios sobre buena prenda.
Trust in God upon good security.
به خداوند توکل بکنید
فقط آن وقت که خاطرجمعید.
Frailes sobrand’ojo alerte.
Where friars abound keep your eyes open.
هر جا که راهب ها زیادند
چشمان خود را خوب وا کن.
Guayas! padre, que otra hija os nasce.
Alas! father, another daughter is born to you.
ای پدر، آه و دریغا! دردا!
باز هم صاحب دختر شده ای.
Juras del que ama muger, no se han de creer.
The oaths of one who loves a woman are not to be believed.
کسی که دلش بی قرار زنی است
قسم های او ناپذیرفتنی است.
La muger del ciego para quien se affeyta?
For whom does the blind man’s wife adorn herself?
زن مردی که هست نابینا
بهر کی پس بزک کند خود را؟
La muger hermosa ó loca ó presuntuosa.
A handsome woman is either silly or vain.
وقتی که یک زن ناز و قشنگ است
یا عن دماغ است یا که مشنگ است.
La muger y la tela, no las cates á la candela.
Choose neither a woman nor linen by candlelight.
نه عیال خود را، نه کتان خود را
هچ موقع زیر نور شمعی نگزین.
La primera muger escoba, y la segunda señora.
La primera muger escoba, y la segunda señora.
اولین زن همیشه یک جاروست
دومی خانم است و کدبانوست.
Las sopas y los amores, los primieros son mejores.
Of soups and loves the first are the best.
از میان سوپ ها و عشق ها
اولی ها بهترین اند از قضا.
Lavar la cabeça del asno perdimiento de javon.
It is a loss of soap to wash the ass’s head.
کلۀ یک الاغ را شستن
یعنی اتلاف کامل صابون.
Lo que con los ojos veo, con el dedo lo adevino.
What I see with my eyes I can guess with my fingers.
آنچه با چشمان خود می بینمش
می شمارم با سر انگشت خویش.
Lo que hace el loco á la derreria, hace el sabio á la primeria.
What the fool does at last the wise man does at first.
آنچه را بی عقل در پایان کند
آدم عاقل در آغاز آن کند.
Mas vale ruin asno que ser asno.
Better have a bad ass than to be your own ass.
یک خر بد داشته باشی اگر
از خر خود بودن تو خوب تر.
Mas vale solo que mal acompañado.
<فرهنگ ضرب المثل های انگلیسی را در شهریور 97 منتشر کردم. در این دو سال گاهگاهی در متن کتاب دست برده ام و بعضی از ترجمه ها را اصلاح کرده ام. فونت انگلیسی کتاب را هم عوض کرده ام. صفحه آرایی کتاب هم عوض شده و یک نمه خوشگل تر شده است. ویرایش دوم کتاب را این جا می گذارم تا اگر کسی خواست دانلود کند.
این کتاب را برای سه تا از سایت های کتاب هم فرستاده بودم. می خواستم ویرایش تازۀ کتاب را برایشان بفرستم، اما وقتی اسم کتاب را در گوگل جست و جو کردم، دیدم سایت های زیادی کتاب را برای دانلود گذاشته اند. من که وقت و حوصله اش را ندارم تا ویرایش تازۀ کتاب را برای تک تک این سایت ها بفرستم، این است که فقط همین جا می گذارمش.
کتاب های دیگرم هم شامل اصلاحاتی شده اند. ضرب المثل های طنز انگلیسی فونتش عوض شده و ترجمه هایش نیز بهتر شده اند. گلچین ضرب المثل های فرانسوی هم کلاً صفحه آرایی مجدد شده. در چهار کتاب شعرم هم زیاد دست برده ام و چند تایی شعر جاافتاده و تعدادی تک بیت را هم به آن ها اضافه کرده ام. نسخۀ تازۀ همۀ کتاب ها در بخش پیوندهای این وبلاگ قابل دانلود است.
گلچین ضرب المثل های فرانسویA
A barbe de fol apprend-on à raire
On a fool’s beard the barber learns to shave
مرد سلمانی سر اصلاح ریش بی خرد
یاد می گیرد چگونه ریش می بایست زد
A bon appétit il ne faut point de sauce
Hunger is the best sauce
گرسنگی بهترین سس است
A bon chien il ne vient jamais un bon os
A good dog never gets a good bone
هرگز آن سگ که او سگ خوبی است
قسمتش استخوان خوبی نیست
A bon entendeur demi-mot
A word to the wise
عاقلان را واژه ای
A brebis tondue Dieu mesure le vent
God tempers the wind to the shorn lamb
بهر آن بره که چیدند ز تن پشمش را
باد را می کند آرام و دل انگیز خدا
Absent le chat, les souris dansent
When the cat’s away the mice will play
گربه وقتی که از این جا غایب است
موش ها مشغول بازی می شوند
Absent n’est point sans coulpe ni présent sans excuse
Absent, none without blame; present, none without excuse
از غایبان حتی یکی بی اشتباه
از حاضران حتی یکی بی عذر نیست
A chacun son fardeau pèse
Every one feels his own burden heavy
هر کسی حس می کند بار خودش سنگین تر است
A chaque fou plaît sa marotte
Every fool likes his bauble
هر مشنگی خرت و پرت خویشتن را دوست دارد
A cheval donné, il ne faut point regarder à la bouche
Look not a gift horse in the mouth
توی دهان اسب پیشکشی را نگاه نکن
A chose faite conseil pris
When a thing is done advice comes too late
کار هر وقت که از کار گذشت
بهر اندرز و نصیحت دیر است
A dur âne dur aiguillon
For a stubborn ass a hard goad
لایق یک الاغ یک دنده
یک چماق کلفت و کوبنده
A goupil endormi rien ne lui chet en gueule
Nothing falls into the mouth of a sleeping fox
توی حلق روبه خفته
کلهم چیزی نمی افته
Aide-toi, le ciel t’aidera
Help thyself and heaven will help thee
به خودت خیز و کمک کن ای مرد
و خدا هم کمکت خواهد کرد
Aime-moi un peu, mais continue
Love me a little, but love me long
کم دوستم داشته باش، ولی طولانی دوستم داشته باش
Aimer et savoir n’ont même manière
To love and to be wise are two different things
عاشق بودن و عاقل بودن دو چیز مختلف اند
Ainsi dit le renard des mûres, quand il n’en peut avoir: elles ne sont point bonnes
The fox says of the mulberries when he cannot get at them: they are not good at all
«این ها که اصلاً توت های باب میلی نیستند»
این حرف روباه است
آن موقعی که دست او از توت کوتاه است
Aisé à dire est difficile à faire
Easy to say is hard to do
کار اگر گفتنش آسان کاری است
کردنش کار بسی دشواری است
A la chandelle la chèvre semble demoiselle
By candle-light a goat looks like a lady
زیر نور شمع یک بز عینهو یک خانم است
A la guerre comme à la guerre
At the wars as they do at the wars
در جنگ آن کنید که در جنگ می کنند
A l’amour et au feu on s’habitue
One grows used to love and to fire
هم به عشق و هم به آتش فرد عادت می کند
A la queue gît le venin
In the tail lies the venom
زهر در دم نهفته است
A l’aventure on met les ”oeufs couver
Eggs are put to hatch on chance
تخم مرغ ها شانسی جوجه می شوند
A laver la tête d’un âne on ne perd que le temps et la lessive
To wash an ass’s head is but loss of time and soap
کلۀ یک الاغ را شستن
یعنی اتلاف وقت با صابون
A l’impossible nul n’est tenu
No one is bound to do impossibilities
هیچ کس مجبور نیست غیرممکن ها را انجام دهد
A l’”oeuvre on connaît l’ouvrier
The workman is known by his work
کارگر را با کارش می شناسند
A l’ongle on connaît le lion
You may know the lion by his claw
می توان یک شیر را از پنجۀ او هم شناخت
A méchant chien court lien
A vicious dog must be tied short
بند آن سگ را که بدجنس است و پست
لاجرم باید کمی کوتاه بست
Ami de table est variable
A table friend is changeable
رفیق میز غذا مستعد تغییر است
Amour et seigneurie ne veulent point de compagnie
Love and lordship like no fellowship
حکومت و عاشقی شریک بردار نیست
Amour fait moult, argent fait tout
Love does much, money everything
عشق خیلی کارها می کند، پول همه کار می کند
Amour, toux, fumée, et argent, ne se peuvent cacher longuement
Love, a cough, smoke, and money, cannot long be hid
ثروت و عاشقی و سرفه و دود
دیرگاهی نهان نخواهد بود
Amour, toux, et fumée, en secret ne font demeurée
Love, a cough, and smoke will not remain secret
این سه تا چیز: عشق، سرفه و دود
راز پنهانی ای نخواهد بود
Ane piqué convient qu’il trotte
A goaded ass must trot
آن الاغی که نیشتر خورده
ناگزیر است یورتمه برود
A nouveaux seigneurs nouvelles lois
New lords, new laws
خوانین تازه، قوانین تازه
A nul ne peut être ami qui de soi-même est ennemi
He cannot be a friend to any one who is his own enemy
هر کسی دشمن خود می باشد
عاجز از دوست شدن با دگری است
A paroles lourdes oreilles sourdes
To rude words deaf ears
لایق حرف وقیحانه فقط گوش کری است
A père avare enfant prodigue
A miserly father makes a prodigal son
پدری خسیس پسری ولخرج بار می آورد
A petite achoison le loup prend le mouton
Upon a slight pretext the wolf takes the sheep
با دلیل و بهانه ای بی خود
بره را گرگ می برد با خود
A petite fontaine boit-on à son aise
At a little fountain one drinks at one’s ease
آدمی از جویبار کوچکی
آب می نوشد به آرام و قرار
Après dommage chacun est sage
After mischance every one is wise
پس از بدبیاری همه عاقل اند
Après la fête on gratte la tête
After a feast a man scratches his head
بعد از مهمانی آدم سرش را می خاراند
Après la pluie le beau temps
After rain fine weather
پس از باران هوایی صاف می آید
Après la mort le médecin
After death the doctor
بعد مردن مریض تازه دکتر آمده
Après le fait ne vaut souhait
After the act wishing is in vain
آرزو در پس رخداد یقین بیهوده ست
Après moi le déluge
After me the deluge
بنده که مُردم بگذار سیل جهان را ببرد
Après perdre perd-on bien
After one loss come many
پس از یک ضرر هی ضرر بر ضرر
Après raire n’y a plus que tondre
After shaving there’s nothing to shear
بر تن گوسفند پشم زده
هیچ چیزی برای چیدن نیست
A qui veut rien n’est impossible
Nothing is impossible to a willing mind
چیزی برای یک دل خواهان محال نیست
A raconter ses maux souvent on les soulage
By telling our woes we often assuage them
چون بنای درددل کردن نهیم
غصه ها را خوب تسکین می دهیم
Argent comptant porte médeci
گلچین ضرب المثل های فرانسویB C D
Battre le chien devant le lion
To beat the dog in presence of the lion
پیش چشم شیر یک سگ را زدن
Beauté et folie sont souvent en compagnie
Beauty and folly are often companions
کلۀ پوک و روی باب پسند
غالباً یار یکدگر هستند
Belle chose est tôt ravie
Fair things are soon snatched away
چیزهای زیبا را در سه سوت می قاپند
Belle fille et méchante robe trouvent toujours qui les accroche
A fine girl and a tattered gown always find something to hook them
دختر ناز و قشنگی یا ردایی ریش ریش
گیر خواهد کرد بر قلابی اندر راه خویش
Belle promesse fol lie
A fair promise binds a fool
دست یک بی عقل را یک وعدۀ دلخواه می بندد
Besoin fait vieille trotter
Need makes the old woman trot
نیاز کاری می کند که پیرزن یورتمه برود
Bien est larron qui larron dérobe
He is a thief indeed who robs a thief
او که از ی بد واقعاً است
Bien nourri et mal appris
Well fed but ill taught
خوب تغذیه شده، اما بد تربیت شده
Bien vient à mieux, et mieux à mal
Good comes to better, and better to bad
خوب بهتر شود و بهتر بد
Bon avocat, mauvais voisin
A good lawyer is a bad neighbour
یک وکیل خوب بد همسایه ای است
Bon guet chasse malaventure
Good watching drives away ill-luck
هوشیاری بدشانسی را بیرون می راند
Bon jour bonne ”oeuvre
The better day the better deed
هرچه یک روز نکوتر باشد
کار روزانۀ آن سر باشد
Bonjour lunettes, adieu fillettes
Good morrow spectacles, farewell lasses
سلام عینک، خداحافظ دخترها
Bonne epée, point querelleur
A good swordsman is never quarrelsome
یک شمشیرزن خوب هیچ وقت اهل دعوا نیست
Bonne journée fait qui de fol se délivre
He does a good day’s work who rids himself of a fool
او که با هر حقه ای از شر بی عقلی برست
ارزش کارش شبیه کار روزی کامل است
Bons nageurs sont à la fin noyés
Good swimmers are drowned at last
شناگران خوب بالأخره غرق می شوند
Bouche serrée, mouche n’y entre
No flies get into a shut mouth
هیچ مگسی وارد یک دهان بسته نمی شود
Brebis qui bêle perd sa goulée
The sheep that bleats loses its mouthful
لقمه ای این وسط ضرر کرده
گوسفندی که وقت صرف غذا
از خودش بع بعی درآورده
Brebis trop apprivoisée de trop d’agneaux est tettée
The sheep that is too tame is sucked by too many lambs
گوسفندی که زیادی رام باشد را بره های زیادی می دوشند
Bûche tortue fait bon feu
A crooked log makes a good fire
هیزمی کج آتش خوبی می افروزد
Celui est homme de bien qui est homme de biens
A good man is a man of goods
مرد خوب اوست که مالی دارد
Celui peut hardiment nager à qui l’on soutient le menton
He may swim boldly who is held up by the chin
تا چانه اگر داخل آب است این مرد
بی باک و جسورانه شنا خواهد کرد
Ce n’est rien, c’est une femme qui se noye
It is nothing at all, only a woman drowning
چیز خاصی که نیست، می بینین؟
یه زنه داره غرق می شه، همین!
Cent ans de chagrin ne payent pas un sou de dettes
A hundred years of fretting will not pay a halfpenny of debt
حرص و جوشی که به صد سال تو را بگدازد
یک نخود قرض تو را باز نمی پردازد
Cent ans n’est guère, mais jamais c’est beaucoup
A hundred years is not much, but never is a long while
صد سال زیاد نیست، ولی هرگز زمان درازی است
Ce que fait la louve plaît au loup
What the she-wolf brings forth pleases the he-wolf
هرچه گرگی ماده زاید
نره گرگی را خوش آید
Ce que femme veut Dieu le veut
What a woman wills God wills
آنچه زنی خواسته را شخص خدا خواسته است
Ce que le sobre tient au c”oeur est sur la langue du buveur
What the sober man keeps in his heart is on the tongue of the drunkard
آنچه توی دل یک هشیار است
می نشیند به زبان یک مست
Ce que moine pense, il ose le faire
What a monk thinks he dares to do
گر به فکر راهبی چیزی رسد
جرئت انجام آن را دارد او
Ce qu’”oeil ne voit, au c”oeur ne deult
What the eye sees not the heart rues not
آنچه را دیده ای نمی بیند
دل برایش به سوگ ننشیند
Ce qui est différé n’est pas perdu
All is not lost that is delayed
هرچه یک خرده معطل کرده ست
نتوان گفت به کل رفته ز دست
Ce qui nuit à l’un duit à l’autre
What is bad for one is good for another
بد یک نفر خوب آن دیگری است
Ce qu’on apprend au berceau dure jusqu’au tombeau
What is learned in the cradle lasts till the grave
آنچه در گهواره آموخته می شود تا گور دوام می آورد
Ce sont les pires bourdes que les vraies
The worst jests are those that are true
بدترین شوخی ها شوخی های جدی هستند
C’est folie de faire son médecin son héritier
He is a fool who makes his physician his heir
کسی که دکترش را وارث خود می کند خنگ است
C’est folie de faire un maillet de son poing
He is a fool who makes a mallet of his fist
کسی که مشت را چکش کند خنگ است
C’est partout comme chez nous
Tis everywhere the same as here
هر جا شبیه این جاست
C’est peu que de courir, il faut partir à point
It is not enough to run; one must start in time
دویدن کافی نیست؛ آدم باید به موقع از جا بکند
C’est quand l’enfant est baptisé qu’il arrive des parrains
When the child is christened you will have godfathers enough
زمان نامگذاری برای یک فرزند
برای بچه پدرخواندگان فراوان اند
C’est toujours la plus mauvaise roue qui crie
The worst wheel always creaks most
غیژغیژ بدترین چرخ از همه افزون تر است
C’est trop aimer quand on en meurt
It is loving too much to die of love
هر کسی از عشق می میرد زیادی عاشق است
C’est un long jour qu’un jour sans pain
Tis a long day a day without bread
یک روزِ بی نانی یک روز طولانی است
Chacun à son goût
Every man to his taste
هر کسی ذوق خودش را دارد
Chacun a un fou dans sa manche
Every one has a fool in his sleeve
ابلهی در آستین هر کسی است
Chacun chien qui aboye ne mord pas
Not every dog that barks bites
هر سگی پارس کند گاز نمی گیرد
Chacun doit balayer devant sa porte
Every one should sweep before his own door
لازم است این که کند هر یارو
جلوی خانۀ خود را جارو
Chacun n’est pas aise qui danse
Not every one that dances is glad
هر کسی قر می دهد خوشحال نیست
Chacun porte sa croix
Every one bears his cross
هر کسی صلیب خود را می کشد
Chacun pour soi et Dieu pour tous
Every one for himself and God for all
هر کسی مال خودش و خدا مال همه
Chacun prend son plaisir où il le trouve
Every one takes his pleasure where he finds it
هر کسی حال خودش را می برد
در همان جایی که آن را یافته
Chacun sent le mieux où le soulier le blesse
Every one knows best where the shoe pinches him
هر کسی خودش بهتر می داند کجای کفش پایش را می زند
Chacun tire l’eau à son moulin
مشخصات
گلچین ضرب المثل های فرانسویE F G H I J
Elève le corbeau, il te crèvera les yeux
Bring up a raven and he will peck out your eyes
کلاغی را بپرور تا که چشمت را برون آرد
En fin les renards se trouvent chez le pelletier
Foxes come at last to the furrier’s
بالأخره گذر روباه ها به دکان پوستین دوز می افتد
En forgeant on devient forgeron
By working in the smithy one becomes a smith
با کار در آهنگری مردی شود آهنگری
En grand fardeau n’est pas l’acquêt
The greatest burdens are not the gainfullest
بزرگ ترین بارها سودمندترینشان نیستند
En la cour du roi chacun y est pour soi
At the king’s court every one for himself
به دربار هر کس به فکر خود است
En la maison du ménétrier chacun est danseur
In the fiddler’s house every one is a dancer
در سرای ویولن زن همگی رقاص اند
En mariage trompe qui peut
In marriage cheat who can
هرکه توانست سر ازدواج
شیره بمالد به سر دیگری
Ennemi ne s’endort
An enemy does not sleep
یک دشمن نمی خوابد
En peu d’heure Dieu labeure
God’s work is soon done
کار خدا زود به سر می رسد
En sûreté dort qui n’a que perdre
He sleeps securely who has nothing to lose
هر کسی چیزی ندارد بهر باخت
طعم خوب خواب خوش را او شناخت
Entre deux selles le cul à terre
Between two stools the breech comes to the ground
مابین دو چارپایه باسن
افتد به زمین به نحو احسن
Entre promettre et donner doit-on marier sa fille
Between promising and giving a man should marry his daughter
بین وعده تا عمل کردن به آن
مرد باید دخترش را شو دهد
Est assez riche qui ne doit rien
He is rich enough who owes nothing
اگر مرد دینی به گردن ندارد
به اندازۀ کافی او مایه دار است
Evêque d’or, crosse de bois; crosse d’or, évêque de bois
Golden bishop, wooden crosier; wooden bishop, golden crosier
اسقف زرین، عصای چوبین؛ اسقف چوبین، عصای زرین
Faire de nécessité vertu
To make a virtue of necessity
از ضرورت یک فضیلت ساختن
Faire des châteaux en Espagne
To build castles in the air
کوشک هایی در هوا ساختن
Faire d’une pierre deux coups
To make two hits with one stone
با یک سنگ دو نشان زدن
Faisant son office la balance, d’or ni de plomb n’a connaissance
The balance in doing its office knows neither gold nor lead
ترازو چون سر کارش نشیند
میان سرب و زر فرقی نبیند
Fais ce que dois, advienne que pourra
Do what you ought, come what may
تو آن کار را کن که باید کنی
بهل حاصلش هرچه خواهد شود
Femme, argent, et vin, ont leur bien et leur venin
Women, money, and wine have their balm and their harm
پول و مشروب و زن چو در کارند
درد و درمان خویش را دارند
Femme et melon à peine les connaît-on
A woman and a melon are hard to choose
سوا کردن زن و هندوانه کار سختی است
Femme qui beaucoup se mire peu file
A woman who looks much in the glass spins but little
آن زن که در آیینه زیادی نگرد
کم تر سر دوک خویش نخ می ریسد
Femme rit quand elle peut, et pleure quand elle veut
A woman laughs when she can, and weeps when she pleases
زنه وقتی بتونه می خنده
موقعی که براش ممکن شه
چه زمون آب غوره می گیره؟
تا که میل مبارکش بکشه
Femme sotte se cognoit à la cotte
A foolish woman is known by her finery
یک زن بی عقل را با زرق وبرقش می شناسند
Fi de manteau quand il fait beau
Fie upon a cloak in fair weather
تفو بر ردایی به نیکو هوایی
Fille oisive, à mal pensive
A girl unemployed is thinking of mischief
در سر دختری که بیکار است
هوس فتنه است و آزار است
Fin contre fin
Diamond cut diamond
الماس الماس را می برد
Force n’a pas droit
Might knows no right
قدرت هیچ حقی را به رسمیت نمی شناسد
Fou qui se tait passe pour sage
The fool who is silent passes for wise
احمق ساکت را عاقلی پندارند
Gâter une chandelle pour trouver une épingle
To burn out a candle in search of a pin
در جست وجوی سوزنی شمعی را تا ته سوزاندن
Goutte à goutte emplit la cuve
Drop by drop fills the tub
قطره قطره طشت را پر می کند
Goutte à goutte la pierre se creuse
Drop by drop wears away the stone
قطره قطره سنگ را می ساید
Graissez les bottes d’un vilain, il dira qu’on les lui brûle
Grease a churl’s boots and he’ll say you are burning them
چکمه های یک غربتی را واکس بزن تا بگوید داری آن ها را می سوزانی
Grand parleur grand menteur
A great talker is a great liar
یک وراج بزرگ یک دروغگوی بزرگ است
Grands oiseaux de coutume sont privés de leurs plumes
Fine birds are commonly plucked
پروبال لطیف و زیبا را
غالباً می کَنند آدم ها
Grand vanteur, petit faiseur
Great boaster, little doer
لافزن بزرگ، عمل کنندۀ کوچک
Grosse tête, peu de sens
Big head, little wit
سر گنده و عقل کوچک
Habille-toi lentement quand tu es pressé
Dress slowly when you are in a hurry
آنگاه که تو شتاب داری
آهسته لباس بر تنت کن
Hardiment heurte à la porte qui bonne nouvelle y apporte
He knocks boldly at the door who brings good news
خوش خبر گستاخ بر در می زند
Hâtez-vous lentement
Hasten leisurely
آسوده شتاب کن
Heureux commencement est la moitié de l’”oeuvre
Well begun is half done
کار را خوب اگر شروع کنی
گوییا نصف آن تمام شده
Homme assailli à demi vaincu
A man assailed is half overcome
هر کسی یورش بیارد نیمه پیروز است
Homme chiche jamais riche
A stingy man is always poor
مرد کنس همیشه فقیر است
Homme matineux, sain, alègre, et soigneux
The early riser is healthy, cheerful, and industrious
هر کسی صبح زود بیدار است
سالم و بانشاط و پرکار است
Homme ne connaît mieux la malice que l’abbé qui a été moine
No man understands knavery better than the abbot who has been a monk
هیچ مردی بهتر از آبوتی که قبلاً راهبی بوده معنی رذالت را نمی داند
(آبوت: رییس راهبان، راهب بزرگ)
Honneur fleurit sur la fosse
Honour blossoms on the grave
بر گور شکوفه می کند عز و شرف
Il a battu les buissons et un autre a pris les oisillons
He beat the bushes and another caught the birds
او بوته ها را کوبید و دیگری پرنده را گرفت
Il a beau se lever matin qui a le renom de dormir la grasse matinée
It is in vain for a man to rise early who has the repute of lying in bed all the morning
چنانچه کسی شهرۀ شهر شد
که تا لنگۀ ظهر بیدار نیست
سحرخیزی اش کار بیهوده ای است
Il advient souvent en un jour ce qui n’advient en cent ans
That often happens in a day which does not happen in a hundred years
غالباً در یک روز اتفاقی می افتد که در صد سال هم نمی افتد
Il a mangé son blé en herbe
He has eaten his corn in the blade
غله اش را در غلافش خورده است
Il a mis tous ses ”oeufs dans un panier
He has put all his eggs into one basket
30 ضرب المثل هلندی
Alle dingen hebben een einde behalve God.
Everything has an end excepting God.
هرچه پایان وی اندر جایی است
جز خداوند که استثنایی است.
Als apen hoog willen klimmen, ziet men hun naakte billen.
When apes climb high, they show their naked rumps.
هر زمان بوزینه بالا می رود
او هویدا می شود.
Als de armoede de deur binnenkomt, vliegt de liefde het venster uit.
Where poverty comes in at the door, love flies out at the window.
فقر از در تا که وارد می شود
عاشقی از پنجره درمی رود.
Als de ezel te wel is, soo gaat hij op ’t ÿs danssen.
When the ass is too happy he begins dancing on the ice.
کیف خر وقتی که کوک کوک شد
روی یخ می رقصد آن خر خود به خود.
Als de wijn ingaat, gaat de wijsheid uit.
When the wine goes in the wit goes out.
باده وقتی داخل تن می شود
عقل و هوش فرد بیرون می رود.
Als één schaap over den dam is, volgen de anderen.
When one sheep is over the dam, the rest follow.
یک گوسفند تا ز سر جوی می پرد
باقی گله نیز بدان سوی می پرد.
Als het God belieft, zoo regent het met alle winden.
When God pleases, it rains with every wind.
وقتی که میل بارش باران کند خدا
باران بیاورند تمامی بادها.
Als ’t hoofd ziek is, is al ziek.
When the head is sick the whole body is sick.
سر به دردی اگر گرفتار است
همه جای بدن در آزار است.
Als ’t varken zat is, zoo stoot het de trog om.
When the pig has had a bellyful it upsets the trough.
خوک وقتی خوب خورد و سیر شد
لاوکش را می زند چپ می کند.
Als twee honden vechten om een been, loopt de derde er meê heen.
When two dogs fight for a bone, the third runs away with it.
سر استخوانی دو سگ گرم جنگ
سگ سومی گیرد و جیم فنگ.
Als uws buurmans huis brandt, is ’t tijd uit te zien.
When thy neighbour’s house is on fire it’s time to look about thee.
هر زمان دیدی که فردی از دروهمسایه ها
خانه اش آتش گرفته، خانۀ خود را بپا.
Al te goed is buurmans allemans gek.
All too good is every man’s fool.
آدمی وقتی سراپا خوبی است
اسکل باقی مردم می شود.
De ezel en de drijver denken niet eveneens.
The ass and the driver never think alike.
خره و خرسواره هیچ زمون
مثل هم نیست فکر تو سرشون.
De koe weet niet waar haar de staart toe dient, voor dat zij die kwijt is.
The cow does not know the value of her tail till she has lost it.
گاوه اون وقتی که دمش دیگه نیست
قدر دمو تازه می فهمه که چیست.
Die het geluk heeft leidt de bruid ter kerk.
He that has the luck leads the bride to church.
عروس را به کلیسا همان کسی ببرد
که شانس دارد و اقبال او همایون است.
Een vriend in nood, is een vriend in der daad.
A friend in need is a friend indeed.
دوست راستین هر کس اوست
که زمان نیاز باشد دوست.
Eer het gras gewassert is, is de hengst dood.
While the grass grows the steed starves.
تا علف توی دشت سبز بشه
اسب باید گرسنگی بکشه.
Gedwongen liefde vergaat haast.
Gedwongen liefde vergaat haast.
عشق اگر زورزورکی باشد
عمر آن عمر اندکی باشد.
Geef een’ ezel haver, hij loopt tot de distels.
Give an ass oats and he runs after thistles.
به خری جو بده، ولی باز او
در پی خار می دود هر سو.
Geen geluk zonder druk.
There is no joy without alloy.
هیچ جا سرخوشی ای نیست، مگر
در وی از غل و غشی هست اثر.
Het end goed, alles goed.
All’s well that ends well.
هرچه آخرش خوب است
پای تا سرش خوب است.
Het is God, die geneest en de dokter trekt het geld.
God cures, and the doctor gets the money.
گرچه بیمارا شفاشون از خداست
حق ویزیتش برای دکتراست.
In den nood leert men zijne vrienden kennen.
Friends are known in time of need.
دوستت را نشناسی، تا کی؟
تا که کار تو بیفتد با وی.
Schoone woorden vullen den zak niet.
Fair words won’t fill the sack.
حرف های دلفریب و دلپسند
حاش لله گونی ای را پر کنند.
Tusschen twee stoelen valt de aars op de aarde.
Between two stools the breech cometh to the ground.
مابین دو چارپایه باسن
افتد به زمین به نحو احسن.
Wat gij den armen geeft, leent gij den Heer.
He who giveth to the poor lendeth to the Lord.
او که به دست فقرا می دهد
قرض تو گویی به خدا می دهد.
Weinig gezegd is haast verbeterd.
The less said the sooner mended.
آدمی هرقدر کم تر بر زبان آورد
زودتر رفع و رجوعش می تواند کرد.
Wie tegen wind spuwt, maakt zijn baard vuil.
Who spits against the wind, fouls his beard.
او که تف رو به باد بنموده
ریش خود را نموده آلوده.
Wijsheid in mans, geduld in vrouwen, dat kan het huis in ruste houen.
Wisdom in the man, patience in the wife, brings peace to the house, and a happy life.
خرد در شوهر و در زن صبوری
به خانه آورد صلح و سروری.
Zegt ons met wie dat gij verkeert, en heb ik uwen raad geleerd.
Tell me the company you keep, and I’ll tell you what you are.
تو بگو تا همدم و یار تو کیست
تا بگویم گوهر و ذات تو چیست.
برگرفته از کتاب گلچین ضرب المثل های هلندی؛ گزینش و ترجمه: مهدی
ضرب المثل ها و حکمت های طنز فارسی دربارۀ
زن، عشق و
همراه با معادل ها و مشابه هایی از زبان های دیگر
گردآورنده و مترجم: مهدی
این کتاب ویرایش اول یک کار پژوهشی در حوزۀ ضرب المثل شناسی تطبیقی است. برای این ضرب المثل ها و حکمت ها معادل ها و مشابه هایی از بین ضرب المثل های ترکی، عربی، انگلیسی، اسکاتلندی، فرانسوی، آلمانی، ایتالیایی، اسپانیولی، پرتغالی، هلندی، دانمارکی، یونانی و لاتین آورده ام.
برای بعضی از مدخل ها شاهد مثالی هم آورده ام که از بین شعرهای طنز فارسی انتخاب شده است. بخش هایی از ادبیات طنز فارسی را هم که حاوی حکمتی هستند گلچین کرده ام و بر حسب شباهت محتوایی زیر بعضی مدخل ها قرار داده ام.
این کتاب را می توانید از بخش پیوندهای این وبلاگ به طور رایگان دانلود کنید.
گلچین ضرب المثل های اسپانیولی
بخش 2
La muger y la tela, no las cates á la candela
Choose neither a woman nor linen by candlelight
نه عیال خود را، نه کتان خود را
هچ موقع زیر نور شمعی نگزین.
La primera muger escoba, y la segunda señora
La primera muger escoba, y la segunda señora
اولین زن همیشه یک جاروست
دومی خانم است و کدبانوست.
Las sopas y los amores, los primieros son mejores
Of soups and loves the first are the best
از میان سوپ ها و عشق ها
اولی ها بهترین اند از قضا.
Lavar la cabeça del asno perdimiento de javon
It is a loss of soap to wash the ass’s head
کلۀ یک الاغ را شستن
یعنی اتلاف کامل صابون.
Lo que con los ojos veo, con el dedo lo adevino
What I see with my eyes I can guess with my fingers
آنچه با چشمان خود می بینمش
می شمارم با سر انگشت خویش.
Lo que hace el loco á la derreria, hace el sabio á la primeria
What the fool does at last the wise man does at first
آنچه را بی عقل در پایان کند
آدم عاقل در آغاز آن کند.
Mas vale ruin asno que ser asno
Better have a bad ass than to be your own ass
یک خر بد داشته باشی اگر
از خر خود بودن تو خوب تر.
Mas vale solo que mal acompañado
Better be alone than in bad company
اگر تنها شوی بی یار و یاور
ز جمع نارفیقان است خوش تر.
Mete mendigo en tu pajar, y hacer se te ha heredero
Put a beggar into your barn and he will make himself your heir
گدا را تو در آغلت جا بده
طرف خویش را وارثت می کند.
Nace en la huerta lo que no siembra el hortelano
In the garden more grows, than the gardener sows
بیش از آنی که باغبان کِشته
داخل باغ چیز می روید.
Necio es, quien piensa que otro no piensa
He is a fool who thinks that another does not think
او مشنگی است که می اندیشد
دگری هیچ نمی اندیشد.
Necios y porfiados hacen ricos los letrados
Fools and the perverse fill the lawyers’ purse
می کنند احمقان و لجبازان
کیف پول وکیل ها را پر.
Ni absente sin culpa, ni presente sin disculpa
Absent, none without blame; present, none without excuse
از غایبان حتی یکی بی اشتباه
از حاضران حتی یکی بی عذر نیست.
Ni do ni tomo, como judio en sábado
I neither give nor take, like a Jew on the Sabbath
بنده نه می دهم، نه می گیرم
همچنان یک جهود در سبث.
No diga la lengua por do pague la cabeza
Let not the tongue utter what the head must pay for
زبان نگذار چیزی را عیان سازد
که سر باید بهایش را بپردازد.
No es de vero lágrimas en la muger, ni coxuear en el perro
A woman’s tears and a dog’s limping are not real
آن دو چیزی که به کل راستکی نیست که نیست
اشک های زنی و لنگ زدن های سگی است.
No es en mano del piloto que dexe el viento su soplo
It is not in the pilot’s power to prevent the wind from blowing
ناخدا را اختیاری نیست تا
باد را گوید که سوی ما نیا.
No es nada, sino que matan a mi marido
It is nothing, they are only thrashing my husband
چیز خاصی نیست، بابا، بی خیال
مثل این که شوهرم را می زنند.
No halla agua en la mar
He cannot find water in the sea
به دریا هم که بفرستید او را
بدون آب بازآید ز دریا.
!No hay casa do no haya su calla! calla
!There is no house without its hush! hush
خانه ای نیست در تمام جهان
«هیس، هیس»ی نباشد اندر آن.
No hay cerradura, si es de oro la ganzua
There is no lock, if the pick is of gold
هرکجایی کلنگ زرینی است
هیچ قفل و حفاظی آن جا نیست.
No se pierde todo lo que está en peligro
All is not lost that is in danger
هرکجا چیزی اگر در خطر است
نه چنین است که کلاً هدر است.
Oveja que bala, bocado pierde
The sheep that bleats loses a mouthful
لقمه ای این وسط ضرر کرده
گوسفندی که وقت صرف غذا
از خودش بع بعی درآورده.
Piensan los enamorados que tienen los otros los ojos quebrados
Lovers think that others have no eyes
عاشقان راست چنین وهم و خیالی در سر
که به کل چشم ندارند کسان دیگر.
Quien dice lo que quiere, oye lo que no quiere
He who says what he likes, hears what he don’t like
او که هر چیزی دلش می خواست گفت
بشنود آنچه نمی خواهد شنفت.
Quien feo ama, hermoso le parece
She who loves an ugly man thinks him handsome
هر زنی کو عاشق یک مرد نازیباست
در خیالش مرد او بسیار خوش سیماست.
Quien mal casa, tarde enviuda
He who marries ill, is long in becoming widowed
مرد وقتی اشتباهی زن گرفت
آرزوی بیوه بودن می کند.
Quien primero viene, primero muele
He who comes first grinds first
هر کس اول به آسیاب آید
غله اش اول آرد خواهد شد.
Sanan llagas, y no malas palabras
Wounds heal, but not ill words
زخم ها بالجمله درمان می شوند
غیر زخم حرف های ناپسند.
Si bien me quieres, Juan, tus obras me lo diran
If you love me, John, your acts will tell me so
جان، گر غم عشق من به جانت افتاد
اعمال تو از عشق خبر خواهد داد.
Si el cielo se cae, quebrarse han las ollas
If the sky falls there will be pots broken
هر زمان آسمان سقوط کند
هرکجا کوزه ای است می شکند.
Tonto, sin saber latin, nunca es gran tonto
A fool, unless he know Latin, is never a great fool
مشنگی کس مشنگ کاملی نیست
مگر وقتی که لاتین هم بداند.
Tras pared ni tras seto, no digas en secreto.
Do not tell your secrets behind a wall or a hedge.
رازهای خویشتن را ای عمو
پشت پرچین یا که دیواری نگو.
Viuda lozana, ó casada, ó sepultada, ó emparedada
A buxom widow must be married, buried, or cloistered
یک زن بیوۀ شاداب و تپل
یا بباید که به شوهر برود
یا که در قبر بخوابانندش
یا که یک راهبه در دِیر شود.
برگرفته از کتاب گلچین ضرب المثل های اسپانیولی؛ گزینش و ترجمه: مهدی
گلچین ضرب المثل های آلمانی
گزینش و ترجمه: مهدی
این کتاب مجموعه ای از 1000 ضرب المثل آلمانی به همراه ترجمه های انگلیسی و فارسی آن هاست. تعداد زیادی از ضرب المثل های این کتاب به صورت موزون ترجمه شده اند تا از این نظر به ضرب المثل های فارسی که بسیاری از آن ها یا مصرع و بیتی از یک شعر هستند یا وزن یک مصرع یا نیم مصرع را دارند شبیه شوند و ای بسا که به دل فارسی زبانی بنشینند.
این کتاب را می توانید از بخش پیوندهای این وبلاگ به طور رایگان دانلود کنید.
50 ضرب المثل دانمارکی
Aldrig er saa gammel en Kiærling, kommer der Ild i hende hun springer jo
A woman may be ever so old, if she takes fire she will jump
هر زنی هرقدر هم که سالخورد و پیر شد
هر زمان آتش بگیرد می پرد از جای خود.
Alle ville længe leve, men Ingen vil gammel hedde
All wish to live long, but none to be called old
همگان طالب یک عمر درازند، اما
هیچ کس پیر نخواهد که بخوانند او را.
Alt leer folsk Mand, naar Anden leer
A fool laughs when others laugh
دگران هر زمان که می خندند
آدم کله پوک می خندد.
Ave er god naar hun kommer i Tide
Correction is good when administered in time
اصلاح خوش است اگر به هنگام
اصلاح امور گیرد انجام.
Bange Hierte vandt aldrig fager Mö
Faint heart never won fair lady
دلک دلبرکی زیبا را
مرد بزدل نتواند ببرد.
Bedre er tyndt Öl end tom Tönde
Better weak beer than an empty cask
آبجو گرچه نه عالی باشد
خوش تر از یک خم خالی باشد.
Blomster er Frugtens Fæstepenge
Flowers are the pledges of fruit
در باغ شکوفه های دلبند
بیعانۀ میوه های باغ اند.
Den lade Dreng og den varme Seng kunne ei vel skilles ad
A lazy boy and a warm bed are difficult to part
پسری تنبل و لحافی گرم
مشکل از یکدگر جدا گردند.
Den Pung er tom anden Mands Penge ligge udi
That’s but an empty purse which is full of other men’s money
کلهم یک کیف توخالی است آن
پرشده از پول های دیگران.
Den som siger hvad han vil, maa höre hvad han ikke vil
He who says what he likes, must hear what he does not like
او که هر چیزی دلش می خواست گفت
بشنود آنچه نمی خواهد شنفت.
Det er ei Börneværk naar Kiærling dandser
It is no child’s play when an old woman dances
چو یک پیرزن گرم قر دادنی است
چنین صحنه ای بچه بازی که نیست.
Det er en ringe Aarsag, hvorfor Ulven æder Faaret
It needs but slight provocation to make the wolf devour the lamb
به یک بهانۀ پوچ و دلیل مختصری
نیاز هست که تا گرگ بره را بدرد.
Det er godt at raade naar Lykken er med
It is easy to manage when fortune favours
هر زمان بخت کسی خندان است
کردن هر عملی آسان است.
Det er godt at være tfri af en andens Pung
It is easy to be generous out of another man’s purse
خرج اگر از جیب فردی دیگر است
دست و دلبازی بسی آسان تر است.
Det er ingen liden Skalk der kiender en stor
He is no small knave who knows a great one
نابکار کوچکی آن مرد نیست
کو بداند نابکار گنده کیست.
Eet Haar efter andet, gjör Bonden skaldet
Hair by hair, and the head gets bald
یه دونه مو، یه دونه مو
کچل شده سر عمو.
En andens Hest og egen Svöbe, kan meget taale
Another man’s horse and your own whip can do a great deal
اسب مردی دیگر و شلاق تو
کارهای باشکوهی می کنند.
End vinder folsk Mand förste Leg
A fool only wins the first game
کسی که یه هالوی خنگ و خره
فقط بازی اولو می بره.
Enhver Tosse mener, han er klog nok
Every fool thinks he is clever enough
هر تهی مغز ببو پیش خودش پندارد
خرد و هوش به اندازۀ کافی دارد.
En Skalk kan vel skiules under en Messesærk
There’s many a knave concealed under a surplice
یک عالمه رذل ناکس گند
در زیر عبای خود نهان اند.
Fagre Ord fryde en Daare, og stundom fuldvis en Mand
Fair words please the fool, and sometimes the wise
حرف های دلفریب و دلپسند
مایۀ خرسندی نابخردان
همچنین گاهی خردمندان شوند.
For meget og for lidt fordærver alting
Too little and too much spoils everything
خیلی کم و خیلی زیاد
هرچیز را بر باد داد.
“Fy dig an, saa sort du er!” sagde Gryden til Leerpotten
”Fie upon thee, how black thou art!” said the kettle to the saucepan
اَه اَه، که چه سان سیاه هستی
کتری به کماجدان چنین گفت.
Gien ei af dig det, der ei löber paa dig
Drive not away what never came near you
هیچ هنگام نران از بر خود
آنچه هرگز به تو نزدیک نشد.
Giev Mand giör sig ikke til Hund for et Beens Skyld
An honest man does not make himself a dog for the sake of a bone
هیچ انسان شریفی در جهان
سگ نخواهد شد به عشق استخوان.
Giver Gud ei Skiepper fulde, saa giver han Skeer fulde
If God give not bushelfuls, he gives spoonfuls
وقتی خداوند صمد
پیمانه پیمانه نداد
قاشق به قاشق می دهد.
Godt er at sidde ved Styret i stille Veir
It is easy to sit at the helm in fine weather
نشستن پشت سکان هست آسان
زمانی که نباشد باد و بوران.
Hest skal gaae til Krybben, ikke Krybben til Hest
The horse must go to the manger, and not the manger to the horse
اسب باید سوی آخور برود
نه که آخور برود جانب اسب.
Hielp dig selv da hielper dig Gud
Help yourself, and God will help you
به خودت خیز و کمک کن ای مرد
و خدا هم کمکت خواهد کرد.
Hielp er god, saa nær som i Grödfadet
Help is good everywhere, except in the porridge-bowl
کمک اندر همه جا مطلوب است
به جز البته سر کاسۀ آش.
Hvo der haver en hvid Hest og deilig Kone, er sjelden uden Sorg
He who has a white horse and a fair wife is seldom without trouble
هر کسی اسب سفید و زن زیبا دارد
دردسر از همه سو بر سر او می بارد.
Lög og Rög og en ond Qvinde komme god Mands Öine til at rinde
Onions, smoke, and a shrew, make a good man’s eyes water
پیاز و دود و عیالی سلیطه و بدجنس
دو چشم مرد نکو را به اشک بنشانند.
Mange kysser Barnet for Ammens Skyld
Many kiss the child for the nurse’s sake
بسا آنان که کودک را به ترفند
به عشق دایۀ کودک ببوسند.
Man fanger flere Fluer med en Draabe Honning end med en Tönde Ædike
More flies are caught with a drop of honey than with a barrel of vinegar
قطره ای شهد و عسل بیش تر از
بشکه ای سرکه مگس می گیرد.
Man tör ei ved at hænge Klokke paa Giekken, han ringer sig nok selv
There is no need to fasten a bell to a fool, he is sure to tell his own tale
بر گردن یک خنگ به زنگوله چه حاجت
او قصۀ خود را به تو البته بگوید.
Medens græsset groer döer Horsemoder
While the grass is growing the mare dies
تا زمان رسیدن علف است
مادیان از گرسنگی تلف است.
Naar Enden er god er alting godt
All’s well that ends well
هرچه آخرش خوب است
پای تا سرش خوب است.
Naar jeg har Penge i min Pung, da har jeg Mad i min Mund
When I have money in my purse, I have food in my mouth
توی جیبم پول تا دارم
در دهانم هم غذا دارم.
Naar Kat og Muus giör eet, har Bonden tabt
When cat and mouse agree, the farmer has no chance
اگر گربه و موش با هم بسازند
کشاورز بیچاره شانسی ندارد.
Naar Katten er borte, löbe Musene paa Bænken
When the cat’s away the mice will play
گربه وقتی که از این جا غایب است
موش ها مشغول بازی می شوند.
Naar Öllet gaaer ind, da gaaer Viddet ud
When the beer goes in the wits go out
آبجو وقتی که داخل می شود
عقل و هوش فرد بیرون می رود.
Naar Ræven prædiker for Gaasen, staaer hendes Hals i vove
When the fox preaches to the goose her neck is in danger
غاز را روبه اگر وعظ کند
گردن غاز یقین در خطر است.
Narren er andre Folk liig saa længe han tier
A fool is like other men as long as he is silent
تا دهان خنگ دارد چفت و بست
کاملاً مانند دیگر مردم است.
Ofte er Ulvesind under Faareskind
Wolves are often hidden under sheep’s clothing
گرگ ها زیر لباس گوسفند
غالب اوقات پنهان می شوند.
Ondt Öie skal intet Godt see
An evil eye can see no good
دیدگانی که بد و معیوب اند
عاجز از دیدن چیز خوب اند.
Ravnen synes altid at hendes Unger ere de hvideste
The raven always thinks that her young ones are the whitest
کلاغ توی دل خود چنین خیالی بست:
یقین سفیدترین جوجه ها از آن وی است.
Roes Ganten saa faaer du gavn af ham
Praise a fool, and you may make him useful
تحسین بکنید آدم اسکل را
تا چیز مفیدی بشود بهر شما.
Söde Ord fylde kun lidt i Sækken
Fair words won’t fill the sack
حرف های دلفریب و دلپسند
حاش لله گونی ای را پر کنند.
Vel begyndt er halv fuldendt
Well begun is half done
کار را خوب اگر شروع کنی
گوییا نصف آن تمام شده.
Tre ere onde i Huus: Rög, Regn og en ond Qvinde
Smoke, rain, and a scolding wife, are three bad things in a house
دود و باران و زنی بدخلق و گند
توی یک خانه سه تا چیز بدند.
برگرفته از کتاب گلچین ضرب المثل های دانمارکی؛ گزینش و ترجمه: مهدی
گلچین ضرب المثل های اسپانیولی
بخش 1
A barba de necio aprenden todos á rapar
On a fool’s beard all learn to shave
روی ریش مردک احمق همه
یاد می گیرند دلاکی شوند.
A la vulpeja dormida, no le cae nada en la boca
Nothing falls into the mouth of a sleeping fox
توی حلق روبه خفته
مفتکی چیزی نمی افته.
Amigo reconciliado, enemigo doblado
A reconciled friend is a double enemy
دشمن اندر دشمن است آن دوستی که داشتی
کو پس از قهری که کرده می کند باز آشتی.
Amor de niño, agua en cesto
A boy’s love is water in a sieve
عشق پسری جوان و کم سال
آبی است که هست توی غربال.
Amor loco, yo por vos, y vos por otro
Mad love—I for you, and you for another
عشق جگرسوز جنون آوری
من به تو دارم، تو به آن دیگری.
A muger mala poco le aprovecha guarda
There is little use in watching a bad woman
جنس یک زن خراب باشد اگر
رنج پاییدنش رود به هدر.
Aunque el decidor sea loco, el escuchador sea cuerdo
Though the speaker be a fool, let the hearer be wise
گرچه گویندۀ حرف ابله و جاهل باشد
شنونده بگذارید که عاقل باشد.
Ausencia enemiga de amor; quan lejos de ojo, tan lejos de corazon
Absence is a foe to love; away from the eyes, away from the heart
هجران و فراق دشمن عشق شود
از دل برود هر آن که از دیده رود.
De la mano á la boca se pierde la sopa
Between the hand and the mouth the soup is lost
در همین راه بین دست و دهان
دیگر از سوپمان نمانده نشان.
Dios es el que sana, y el médico lleva la plata
God cures, and the doctor takes the fee
گرچه بیماران شفاشان از خداست
حق ویزیتش برای دکتراست.
El bobo, si es callado, por sesudo es reputado
A fool, if he holds his tongue, passes for wise
تا دهان خنگ دارد چفت و بست
خلق پندارند او هم عاقل است.
El cuerdo no ata el saber á estaca
The wise man does not hang his knowledge on a hook
دانش خود را چو عاقل بود مرد
روی یک قلاب آویزان نکرد.
El huego y el amor no dicen: Vate á tu lavor
Fire and love do not say Go to your work
آتش و عشق نگویند به تو
در پی کار خودت باش و برو.
El lobo do halla un cordero, busca otro
Where the wolf gets one lamb it looks for another
هرکجا گرگ بره ای را یافت
در پی بره ای دگر گردد.
En buen dia buenas obras
The better day the better deed
هرچه یک روز نکوتر باشد
کار روزانۀ آن سر باشد.
En casa del ahorcado no se ha de mentar la soga
Never speak of a rope in the house of a man who was hanged
در خانۀ مردی که به دارش زده اند
از بند و طناب هیچ حرفی نزنید.
En casa del moro no hables algarabía
Do not talk Arabic in the house of a Moor
داخل خانۀ یک مرد عرب
به زبان عربی حرف نزن.
En casa de muger rica, ella manda siempre, y él nunca
In the rich woman’s house she always commands; he never
در سرای یک زن خرمایه دار
زن همیشه می دهد فرمان، نه مرد.
En tierra de ciegos el tuerto es rey
The one-eyed man is a king in the country of the blind
در مملکت کوران
یک چشم بُود سلطان.
En tierra seca el agua salobre es buena
On dry land even brackish water is good
توی یک صحرای بی آب و علف
آب شوری نیز دلچسب و خوش است.
Esa es buena y honrada que es muerta y sepultada
She is good and honoured who is dead and buried
زنی خوب و شرافتمند باشد
که مرده ست و درون گور خفته.
Fiar de Dios sobre buena prenda
Trust in God upon good security
به خداوند توکل بکنید
فقط آن وقت که خاطرجمعید.
Frailes sobrand’ojo alerte
Where friars abound keep your eyes open
هر جا که راهب ها زیادند
چشمان خود را خوب وا کن.
Guayas! padre, que otra hija os nasce
Alas! father, another daughter is born to you
ای پدر، آه و دریغا! دردا!
باز هم صاحب دختر شده ای.
Juras del que ama muger, no se han de creer
The oaths of one who loves a woman are not to be believed
کسی که دلش بی قرار زنی است
قسم های او ناپذیرفتنی است.
?La muger del ciego para quien se affeyta
?For whom does the blind man’s wife adorn herself
زن مردی که هست نابینا
بهر کی پس بزک کند خود را؟
برگرفته از کتاب گلچین ضرب المثل های اسپانیولی؛ گزینش و ترجمه: مهدی
درباره این سایت